Niet Ik, noch Wij, maar AND wordt Amsterdam

Amsterdam | Gendringen, juni 2021 - december 2024Tegenover Amsterdam's feest van 750 jaar verleden in 2025 introduceert andsterdam de stad van 1000 jaar toekomst: "Niet ik, noch wij, maar AND wordt Amsterdam."andsterdam is een openbaar kunstgeschenk aan de stad Amsterdam. Deze website geeft uitleg en inhoudelijke verdieping op het concept in 20 korte hoofdstukjes, en presenteert vier politiek-artistieke werken: andsterdam centre, Drie zusters, Gelderland Blauw en The AND of History. Deze laatste bevat zelf weer nieuwe werken als 'Nieuw Kompas' en 'Het Nieuwe Zuiden'.andsterdam is een terug-geschenk afkomstig uit de Achterhoek. Gemeente Amsterdam heeft in 2013 aan gemeente Oude IJsselstreek, waar wij vandaan komen, een cultuur bepalend werk geschonken. In de huidige chaotische tijd kan de stad Amsterdam ook een cultuur bepalend werk gebruiken, evenals het land waarvan Amsterdam de hoofdstad is.andsterdam is een onderdeel van een groter artistiek-politiek weefsel, waarin de samenhang tussen geest, het sociale en het milieu centraal staat in het perspektief van een nieuw technologiebegrip technotlogy. Het concept en de productie van dit pan-ecologisch weefsel is in handen van Johannes Bongers.

1
andsterdam samengevat
De stad Amsterdam is in de afgelopen decennia haar verbindende kracht kwijtgeraakt – de kracht om de mens, het sociale en het milieu met elkaar te verbinden – en Amsterdam is een ordinaire kapitalistische stad geworden. Nog nooit was de economische en sociale ongelijkheid er zo groot, nagenoeg het grootste van Europa, was het kapitaal zo machtig, en werden ongelijkheden tussen groepen gecreëerd en politiek uitgebuit. De stad van verzet, creativiteit, nieuwheid en politieke innovatie waar de rest van Nederland zich ooit door liet inspireren is ingeruild voor, ja, voor wat?andsterdam is een denkbeeldige stad die bouwt aan de rijkdom en samenhang tussen de geest (the mind), sociale processen, in een leefwereld die de mens deelt met andere levende organismen. De samenhang tussen deze drie – mind, maatschappij en milieu – is de afgelopen decennia verbroken. Daarin staat Amsterdam natuurlijk niet alleen; de wereld om haar heen is in chaos geraakt waarbij het huwelijk van kapitaal en fascisme de eenheid van mens, maatschappij en milieu verder afbreekt. Dat was onze boodschap in 2019 toen we een netwerk van concepten zijn gestart die deze dreiging tot onderwerp heeft. En dat is onze boodschap vandaag die inspireert om voorbij de grenzen van het #woordvandedag en massamedia te denken en te ontwerpen.De afgelopen decennia staan in het teken van de alom-tegenwoordigheid van technologie en massamedia, in het bijzonder sociale massatechnologie. Die heeft zoals we dagelijks kunnen ervaren de geest (individueel en collectief) en kennissystemen beschadigd. andsterdam wil hierop een antwoord zijn, waarbij we worden geholpen door een nieuw technologiebegrip technotlogy dat we hiervoor de afgelopen jaren hebben ontwikkeld.Power of AND
andsterdam put kracht uit de Power of AND, een principe dat verbindingen en relaties koestert voorbij de grenzen van bestaande structuren. AND is geen simpele optelsom, maar een manier van denken die fragmentatie doorbreekt en diversiteit omarmt. Het vormt een dynamische samenhang die zich voortdurend vernieuwt en versterkt.Dit concept vindt zijn wortels in een rijke filosofische traditie die individualisme (Ik) en collectivisme (Wij) overstijgt. Grote inspiratiebronnen zijn Gilles Deleuze en Félix Guattari, wiens werk voortbouwt op een lijn die teruggaat tot Heraclitus en de Amsterdamse Spinoza. Deze traditie biedt niet alleen een denkkader, maar ook de moed om Amsterdam opnieuw voor te stellen als een stad van pluraliteit en radicaal vernieuwende samenhang.Een nieuw teken: van XXX naar OOO
Om de dwarsverbondenheid van mens, maatschappij en milieu te benadrukken en de stad Amsterdam een toekomstgerichte en wordende identiteit te bieden wordt in andsterdam het Amsterdamse stadslogo XXX vervangen door het open OOO. XXX staat voor uitsluiting, voor het gezag die de ongelijkheid vertegenwoordigt, voor de 750 jaar verleden van uitbuiting, en XXX verbeeldt de verbroken samenhang tussen de rijkheid van de menselijke geest, een levende sociale gemeenschap en een vitaal milieu. De drie O's in OOO vertegenwoordigen deze drie ecologieën.Nieuw stadsmotto
Naast het nieuwe OOO vervangen we de drie motto's op het huidige stadswapen – Heldhaftig, Vastberaden en Barmhartig – die de oude gezagsstructuur, de status quo, het kapitaal en het paternalisme vertegenwoordigen. We vervangen deze door het pan-ecologische motto: Mens, Maatschappij en Milieu.In de nieuwe stad andsterdam worden artistiek-politieke interventies gedaan, deze stad zelf is een interventie, en worden bijdragen geleverd die een nieuwe samenhang tussen mens, maatschappij en milieu versterken.Not I, not We, but AND becomes Amsterdam
andsterdam staat haaks op het nog altijd actieve I amsterdam. Waar de statische identiteit van 'zijn' (I am) het creatieve proces van worden stagneert, biedt AND een alternatief dat voorbijgaat aan de beperkingen van zowel het individuele als het collectieve. 'Wij' schiet namelijk ook tekort, omdat het alles uitsluit wat niet binnen de door 'wij' bepaalde identiteiten valt, en de werkelijkheid reduceert tot statische entiteiten in plaats van dynamische relaties.Daarom: Not I, not We, but AND becomes Amsterdam. Hierin worden alle denkbare en ondenkbare relaties betrokken, niet alleen tussen mensen, maar met alles wat leeft en niet-leeft, waardoor Amsterdam opnieuw kan worden gedacht als een stad van radicale samenhang en voortdurende vernieuwing.Nederland
andsterdam is de nieuwe hoofdstad van Nederland. In Nederland is het afbreken van samenhang tot politiek motto en praktijk verheven. Nederland heeft haar ankers afgeworpen en is op drift geslagen. Het ontbeert een (politieke) cultuur waarin plaats is voor de samenhang als hierboven geschetst. Om hieraan vorm te geven hebben we in 2021 een politieke beweging ontwikkeld die een noodsignaal en alarmoproep doet om de samenhang tussen de mind, het sociale en milieu in Nederland (e.o.) te verdedigen: niet de enkelvoudig morsecode S.O.S maar de drievoudige code SOOOS. SOOOS met de drie O's uit het nieuwe teken van andsterdam die de geest, het sociale en het milieu vertegenwoordigen.

Not I, nor We, but AND Becomes Amsterdam

Inhoud andsterdam websiteDe inhoud van deze website gaat over de essentie van andsterdam en over het geschenk dat we aanbieden. Deze nieuwe stad staat niet op zichzelf; veel van de inspiratie ervoor stamt al uit de 16e eeuw, de 19e en de vroege 20e eeuw tot aan de jaren '60 en vandaag.

De pijlers onder andsterdam

2. andsterdam en samenhang >>3. The Power of AND >>4. Wat is 'mind'? >>5. Een evolutie in denken en kunst >>6. andsterdam is een onzichtbare stad >>7. andsterdam en een nieuw technologiebegrip >>8. Een voorbeeld van nieuwe kennis: ecologiebeheer >>

Van Zijn naar Worden

9. Van I amsterdam naar andsterdam: De stad als proces van worden link10. andsterdam: verzet tegen identiteit >>11. OOO Een nieuw teken >>12. Het verzet van andsterdam heeft een lange filosofische traditie >>

Tegen de chaos

13. andsterdam voert antikoloniaal ecologiebeheer >>14. andsterdam is een teken van diversiteit >>15. andsterdam: tegen de chaos van rationalisering en technologisering >>16. andsterdam gaat pan-ecologische ongelijkheid tegen >>

Een verdoofde stad

17. I amsterdam lijkt onuitroeibaar link18. Amsterdam, een verdoofde stad >>19. Maar wat na de verdoving? >>

Over het geschenk andsterdam >>

- andsterdam centre >- Drie zusters >- The AND of History >- Gelderland Blue >- andsterdam is een terug-geschenk >

COLOFON >>

2
andsterdam en samenhangDe samenhang tussen de mind, het sociale en het milieu vormde ooit de sleutel tot de rijke en veelvoudige identiteit van Amsterdam in de jaren '60 en '70 en bij uitbreiding daarvan van de hele samenleving. De menselijke geest en rijke ideeën en de uitwisseling daarvan waren verweven met de vitaliteit van het sociale, niet de stilstand van vandaag, van protocollen, kant en klare opvattingen en duidelijke afbakeningen. Het milieu, nu steeds vaker teruggebracht tot natuur die bescherming nodig heeft, maakt geen onderdeel meer uit van deze verwevenheid. Wij hebben deze samenhangende rijkheid uit handen gegeven, voor consumptie en comfort, maar we hebben er zelf niets waardevols voor in de plaats gesteld. Waar nu alle aandacht uitgaat naar het klimaat en milieu, en soms naar sociale en economische ongelijkheid, blijft één van de drie ecologieën buiten beeld: de kwaliteit van de menselijke geest, de mind, en de rijke uitwisseling ervan met anderen. Voor de vele crises, catastrofes, calamiteiten en ecologische problemen ligt in de ecologie van de geest het probleem en de oplossing.Door het uitbreiden van de twee politieke idealen 'milieu en sociaal', met de mind, blaast andsterdam de linkse beweging nieuw leven in. De menselijke geest is het slagveld van massamedia en sociale technologie geworden en voor deze strijd van het kapitaal om deze geest te beheersen is de afgelopen decennia een gigantische industrie ontwikkeld. 'Links' heeft hierover niets van zich laten horen, alsof de mens niet allereerst een mentaal wezen is. Het heeft geen zin zich op het sociale en de leefomgeving te richten als de mens als mentaal wezen niet wordt beschermd.Om het samenleven duurzaam te maken moeten wij ons zien te bevrijden van de onderdrukking, verslaving en gelijkschakeling door massamedia en sociale technologie als eigentijdse instrumenten van de bewustzijnsindustrie. Een voorbeeld van die cultuur in de stad Amsterdam is I amsterdam, de stad als marketinginstrument. Ondanks alle politieke retoriek en pogingen dit gezwel uit de stad te verwijderen, is I amsterdam op de achtergrond nog springlevend om namens het Amsterdams kapitaal de vorming van een veelvoudige en diverse stedelijke 'identiteit' te stagneren.AND

3
The Power of AND, een radicale verbinding van denken en levenandsterdam biedt een nieuw perspectief op hoe we de wereld kunnen begrijpen en veranderen. Het draait om de AND, een simpel woord met diepe wortels in de logica, filosofie en levenskunst. Deze AND is meer dan een oplossing voor verdeeldheid: het is een fundamentele kracht die toont hoe verschil en ongelijksoortigheden elkaar kunnen versterken. Vanuit de tradities van de Amsterdamse filosoof Spinoza, de Engelse wiskundige George Boole en de Franse filosoof Gilles Deleuze ontstaat zo een nieuwe visie op de toekomst van mens, maatschappij en milieu.Spinoza’s AND: een ethiek van verbondenheidIn het werk van de Amsterdamse filosoof Spinoza vinden we een diepe resonantie met de AND. Spinoza stelt dat alles met elkaar verbonden is door een gedeelde substantie. De wereld is geen verzameling losse delen, maar een geheel waarin alles met alles samenhangt. Deze visie inspireert andsterdam om verder te kijken dan oppervlakkige oplossingen of te streven naar een 'integrale benadering'. Die scheiden eerst – in een gescheidenheid – die daarna weer moet worden verenigd.Voor Spinoza is het begrijpen van deze verbondenheid een weg naar vrijheid en kracht. andsterdam zet deze filosofie om in actie door een stad te denken en te verbeelden waarin mens, maatschappij en milieu niet van elkaar zijn gescheiden en concurreren, maar elkaar vernieuwen.De Boolean AND: de rijke vereniging van ongelijksoortighedenIn de 19e eeuw ontwikkelde wiskundige George Boole zijn beroemde Boolean logica, waarin AND, OR en NOT een centrale rol spelen. Ze sluiten in, sluiten uit en ontkennen. Deze operaties vormen de basis van de digitale schakeling, 0 en 1. AND, OR en NOT vormen de grondslag (het DNA) van transistors, chips en digitale technologieën en van de manier waarop we informatie structureren. Boolean AND heeft een speciale betekenis. In Boolean logica bepaalt AND dat een combinatie van voorwaarden alleen waar is als alle afzonderlijke delen waar zijn: AND verenigt ongelijksoortigheden. Dat is precies wat we nodig hebben wanneer wat ongelijksoortig lijkt in de kern heel verschillende relaties kent.In andsterdam staat de Boolean AND dus voor meer dan een logica: het is een symbool van vereniging die pluriform is. Het wijst ons erop dat {mens (mind)} AND {maatschappij} AND [milieu} alleen in rijke samenhang kunnen floreren.De Deleuziaanse AND: het radicale WordenVoor Gilles Deleuze is AND geen neutrale verbinding of simpele toevoeging, maar een fundamentele kracht. Het duidt op een proces waarin alles voortdurend in beweging is, zonder te vervallen in vaste structuren of identiteiten. AND vertegenwoordigt worden als een dynamiek waarin verschillen niet verdwijnen, maar juist nieuwe mogelijkheden openen. Dit denken, ontwikkeld samen met Félix Guattari, heeft mede de basis gelegd voor hedendaagse kritische filosofie, van ecologische denkkaders tot kritisch feminisme. Deleuze biedt geen antwoorden of schema’s, maar een manier van denken die beweging en verandering centraal stelt. Zoals Michel Foucault ooit opmerkte: "De 21e eeuw zal Deleuziaans zijn."andsterdam omarmt deze filosofische AND als een manier om uit het rigide of-of denken te breken. De drie ecologieën – mens, maatschappij en milieu – zijn geen aparte entiteiten die moeten worden gecombineerd; ze zijn al in beweging, constant in interactie. AND maakt deze relaties zichtbaar en laat ze tot bloei komen. AND staat daarom tegenover nationalisme, fascisme, statische identiteit en tegen de scheiding van mind, maatschappij en milieu.andsterdam: een nieuwe praktijk van samenhang
Door Spinozistische verbondenheid, Boolean logica en het Deleuziaans Worden te combineren, biedt andsterdam een radicaal andere manier om de wereld te begrijpen en te veranderen. Het gaat niet om kiezen tussen mens, maatschappij of milieu; het gaat om het ervaren van hun samenhang en het benutten van hun gezamenlijke potentie.De kracht van AND is dat het zowel filosofisch diep gegrond als praktisch is. Het is een antwoord op urgente crises zoals klimaatverandering, afname van de biodiversiteit, democratie en rechtsstaat, sociale en economische ongelijkheid en mentale exploitatie, leidend tot depressie en zelfontkenning. Tegelijkertijd is het een uitnodiging om de wereld op een fundamenteler niveau te herdenken, waarbij verschillen geen obstakels zijn, maar de energie die aan identiteit vooraf gaat.AND is niet zomaar een woord. Het is leven, worden, becoming.

4
Wat is 'mind'?Het Engelse begrip mind, geest, vindt in het Nederlands geen goede vertaling omdat 'geest' een religieuze bijklank heeft, en die zit in de weg. Aangezien de begrippen 'bewustzijn' en 'psyche' al worden bezet door de neurowetenschappen en door de cognitieve psychologie en de psychiatrie, stellen we voor om voor 'geest' het Engelse 'mind' te gebruiken. Zo beschrijven we de samenhang van de geest met maatschappij en milieu als mind, maatschappij en milieu.Verder gebruiken we de begrippen mens, mind en menselijke geest een beetje door elkaar, afhankelijk van de context, en of andsterdam al enige bekendheid heeft.Wat kunnen we over mind zeggen?
Kort gezegd is mind een levend netwerk dat ons verbindt met elkaar en met de wereld. Het is een bron van creativiteit en inzicht, maar is ook kwetsbaar. In een tijd waarin politieke druk, sociale technologie en massamedia ons denken proberen te sturen, staat de geest onder zware druk. Amsterdam, ooit een symbool van vrijheid en diversiteit, voelt die spanning steeds sterker.Geest – individueel én collectief – heeft ruimte nodig: ruimte voor verschil, reflectie en vernieuwing. Die ruimte is er nauwelijks. Het is daarom geen verrassing dat het vrijheidsdenkers zijn die de vrijheid van de geest centraal stellen. Vandaag komen zoveel vormen van onderdrukking bijeen dat dat wel tot mentale en sociale afbraak moet leiden. Politieke en koloniale onderdrukking, technologische en semio-kapitalistische onderdrukking, de onderdrukking door dominante kennisstructuren, van psycho-sociale onderdrukking door gelijkschakeling, en de ecologische en temporele onderdrukking waardoor mensen de rijkheid van de eigen leefomgeving niet langer kunnen ervaren. Veel psychoanalytici en psychiaters waarschuwen voor hoezeer de geest onder druk staat. Zij meten in hun persoonlijke praktijken de pols van de gehele gemeenschap.Velen hielden zich hun leven bezig met het vraagstuk van 'mind'. Gregory Bateson leert ons dat de geest geen afgesloten eiland is, maar een patroon van relaties. Dat is wat andsterdam koestert en waarmee het Amsterdam wil versterken. In tegenstelling tot een statisch, intern beeld van de psyche, benadrukt Félix Guattari, filosoof, psychoanalyticus, schrijver en activist, een dynamische, gedeelde en veelvormige geest, die niet alleen door biologische of individuele factoren wordt bepaald, maar ook door technologische, culturele en sociale machinerieën. Franz Fanon, psychiater en schrijver, beschrijft hoe koloniale onderdrukking leidt tot vervreemding van de eigen geest, waarbij zelfbeeld en identiteit worden vervormd door een externe, vijandige macht. Angela Davis koppelt in 'Freedom is a Constant Struggle' de bevrijding van de geest aan sociale en politieke structuren. Ze ziet de geest als een revolutionaire kracht die zich moet richten op het creëren van rechtvaardige systemen. De filosoof Mark Fisher verkende hoe het kapitalisme de psyche koloniseert, waardoor depressie, angst, en een gevoel van onmacht wijdverspreid raken. Hij verwijst naar het psychedelische – niet als middelengebruik, maar als een breder idee van bewustzijnsuitbreiding – om alternatieve manieren van denken en ervaren te verkennen die buiten de beperkingen vallen van wat hij het kapitalistisch realisme noemt.

(2024) De huidige situatie – van verlies van menselijkheid, politieke verwildering en nationalisme – die ten koste mag gaan van eenieder wiens verwijdering en uitstoting tot politiek gewin leidt – vraagt om meer dan alleen politieke strategie. Amsterdam lijdt al jaren aan ongelijkheid en heeft het ook nu zwaar om tegen het onrecht op te staan. De Palestijnse zaak ontwricht al vele decennia de statelijke en menselijke grondslagen van recht en rechtvaardigheid; de huidige genocide in Gaza zal de wereld blijvend traumatiseren. Dit alles is niet alleen een zaak van politiek en politiek verzet maar tast de gehele 'ecology of mind' aan. Want daarin staan mind, het sociale en het ecologische met elkaar in relatie. Dat verband verklaart waarom mensen ziek worden van onrechtvaardigheid en hiertegen in opstand komen.

5
andsterdam: denken en kunstANDSTERDAM is geen losstaand project. Het is geworteld in een rijke traditie van kritisch denken, systeemanalyses, en radicale kunstpraktijken. Het roept op tot een manier van leven en denken die complexiteit omarmt, verandering verwelkomt, en de diepe verbondenheid tussen mens, maatschappij en milieu centraal stelt. Het project bouwt voort op een veelzijdige filosofische en artistieke erfenis die van invloed blijft op onze hedendaagse wereld.Dwarsverbonden denken: Bateson en Guattari
De kern van andsterdam ligt in wat Gregory Bateson Ecology of Mind noemde: het inzicht dat menselijke geest, samenleving en milieu niet los van elkaar bestaan, maar een dynamisch en wederkerig systeem vormen. Bateson benadrukte dat fragmentatie en eenzijdigheid ons grootste gevaar zijn, en dat enkel via een samenhangend perspectief oplossingen kunnen ontstaan.Hier sluit Félix Guattari’s idee van De Drie Ecologieën naadloos op aan. Guattari stelt dat de ecologieën van de geest, het sociale, en het milieu onder globaal kapitalisme alledrie onder druk staan en dat de samenhang wordt afgebroken. De vernietiging van de een leidt onvermijdelijk tot de vernietiging van de andere. Dit is wat wij vandaag om ons heen zien gebeuren. andsterdam grijpt deze ecologieën aan als uitgangspunt om stad en land en haar inwoners te helpen zichzelf te ervaren in een perspektief van waar ze al onderdeel van uitmaken.andsterdam als Erweiterte Kunst
De kunstenaar Joseph Beuys pleitte voor een uitgebreide opvatting van kunst (Erweiterte Kunst), waarin creativiteit niet noodzakelijk in kunstwerken tot uitdrukking komt, maar in levensinrichting, manieren van samenleven en in een veranderlijke relatie met andere organismen. Beuys zag kunst als een vrijheidspraktijk, als een manier om het eigen leven en de samenleving uniek vorm te geven.In de geest van Beuys is andsterdam niet alleen een artistiek project, maar ook een oproep tot actie. Het biedt een kader om de verbindingen tussen menselijke geest, maatschappij en milieu opnieuw te ervaren, en dit alles op de schaal van de stad. In 2021, het honderdste geboortejaar van Beuys, wilden we deze benadering opnieuw actueel maken door andsterdam.Urgentie
In een tijd waarin de samenhang tussen psyche, het sociale en milieu systematisch wordt vernietigd door economische, technologische en politieke krachten – steeds meer als een industrieel complex – nodigt andsterdam uit om opnieuw te kijken naar hoe we deze ecologieën kunnen herstellen. Het huidige politieke systeem gaat daar zeker niet bij helpen. Door voort te bouwen op de filosofieën van Bateson, Guattari, Deleuze en Spinoza, en geïnspireerd door Beuys’ radicale kunstpraktijk, biedt andsterdam een alternatief. andsterdam stelt dat kunst niet alleen de spiegel moet zijn, maar ook een hefboom voor verandering.andsterdam nodigt je uit om anders te kijken en te handelen. Niet naar losse delen, maar naar het geheel van relaties. Niet naar zijn, maar naar worden.AND

6
andsterdam is een onzichtbare stadMenige Nederlander voor wie Amsterdam de hoofdstad is en veel Amsterdammers die er wonen dragen al jaren onbewust bij aan het vormen van andsterdam. Deze nieuwe stad bestaat al, wordt bewoond en uitgedragen maar nog zonder dat ze wordt benoemd. Ondanks zoveel overeenstemming slagen de bewoners er niet in elkaar te vinden en te versterken. andsterdam is een van de onzichtbare steden, zoals Italo Calvino zulke steden noemde.Het koesteren en vormgeven van ieders innerlijk leven, van sociale gemeenschappen temidden van de leefomgeving, vormt voor velen het hart van het mens-zijn. Deze vormgeving, dit leven, is steeds moeilijker te verwezenlijken. Het politieke en levensideaal wordt hierdoor alleen maar sterker. andsterdam opent zich voor deze energie.Noem het koesteren en vormgeven van het leven een creatief proces. Deze visie op creativiteit - gebruikt als een kracht om vrijheid vorm te geven, en niet enkel voor productiedoeleinden - ontbeert nu een gezamenlijke taal. De potentie voor wederzijdse versterking in deze opvatting blijft daardoor onbenut. Hierdoor bestaat er nu een fundamenteel kennisprobleem over wat de bewoners van andsterdam verenigt. De grote artistiek-politieke kracht van andsterdam kan daardoor nu niet worden gemobiliseerd. Het expliciet uitwerken ervan door andsterdam is broodnodig.AND

7
andsterdam en het nieuw technologiebegrip technotlogyDe vraag wordt niet gesteld hoe het kan dat binnen een periode van drie decennia wereldwijd individuen en gemeenschappen onder het regime van sociale technologie zijn komen te staan, versterkt door alom aanwezige massamedia. Hoe en waarom hebben 'we' dat over onszelf afgeroepen? Wat is de blinde vlek waardoor dit kan ontstaan? En waarom lijkt er geen enkel verzet tegen mogelijk? Deze vragen vormen de grondslag van een jarenlang onderzoek (vanaf 2012) naar de essentie van technologie, een techniekfilosofische studie. Daaruit is een nieuw technologiebegrip ontstaan dat voorwaardelijk is voor het scheppen van het nieuwe; nu worden we begrensd door een dominant technologiebegrip dat ons blokkeert ons heden en de eigen toekomst vorm te kunnen geven. Wij introduceren onder andere een radicale zienswijze waarin tijd en causaliteit in een nieuw verband worden geplaatst.andsterdam sluit zich aan bij Technotlogy.com, een initiatief tegen dit oude technologie regime. andsterdam is een uitdrukking van dit nieuwe begrip, waarin kunst, filosofie en het vergroten van handelingsvermogen bijeenkomen.AND

8
Een voorbeeld van nieuwe kennisOver ecologiebeheerDe oprichting van een Ecologische Autoriteit in Nederland, belast met het reguleren van stikstof, water en CO2, lijkt op het eerste gezicht een noodzakelijke stap. Maar vanuit het perspectief van andsterdam markeert deze ontwikkeling een diepgaand absurdisme. Het is een poging om levende systemen te controleren en te reguleren met dezelfde epistemologie die hen juist vernietigt. Het idee dat ecologie een enkelvoudig en meetbaar systeem is, dat kan worden gevat in grafieken, spreadsheets en beleidsrapporten, toont hoe ver we zijn afgedwaald van de werkelijkheid van samenhang en wederzijdse afhankelijkheid.De kennisziekte van het meetbare
Deze aanpak weerspiegelt een diepgewortelde kennisziekte: een obsessie met meetbaarheid en rationalisatie, voortgebracht door een overgereguleerd onderwijs- en kennissysteem. Het resultaat is een technocratische benadering waarin ecologie wordt gereduceerd tot statistieken, terwijl de werkelijke, complexe verbanden tussen systemen worden genegeerd.De Ecologische Autoriteit is daarmee geen oplossing, maar een versterking van de bureaucratische logica die ons in deze crisis heeft gebracht. Ze streeft naar een illusie van controle, terwijl ze het wezenlijke – de relationele aard van ecologieën – uit het oog verliest.De grenzen van 'techneutische' controle
Het denken dat levende systemen tot één meetbare ecologie kan reduceren, is niet alleen beperkt maar is ook destructief. Het vergeet dat ecologie nooit een geïsoleerd of uniform systeem is. Het begrijpen van deze verbanden vereist niet méér centralisatie, maar juist het decentraliseren van begrip, beheer en verantwoordelijkheid.De filosofie biedt hier waardevolle lessen: Spinoza laat zien hoe alle dingen in een oneindige substantie samenhangen. Bergson wijst op de continuïteit van het leven, dat niet in delen kan worden gereduceerd. Deleuze benadrukt het belang van assemblages: losse elementen die samen nieuwe mogelijkheden creëren.Deze denkers bieden inzichten die ver boven het technocratische en bureaucratische niveau uitstijgen. Maar hoe breng je dergelijke inzichten naar de werkelijkheid van beleidsmakers, ambtenaren en naar burgers?Decentraal ecologiebeheer
De oplossing ligt niet in centralisatie, maar in decentralisatie. andsterdam pleit voor een gedecentraliseerd ecologiebeheer dat begint op het niveau van de menselijke geest en zich uitstrekt naar alle andere ecologieën. Dit betekent:Lokaal begrip en beheer:
Ecologische kwesties kunnen niet top-down worden opgelost. Ze vereisen een lokaal begrip van de specifieke samenhang en afhankelijkheden binnen een gebied.Participatie op alle niveaus:
Iedereen, van individuele burgers tot gemeenschappen, heeft een rol in het onderhouden en herstellen van ecologieën.Relaties boven reductie:
Het herstel van ecologieën vraagt om een focus op relaties en patronen, niet op geïsoleerde oplossingen.Een oproep tot radicale verandering:
Wat nodig is, is geen autoriteit die ecologieën beheert, maar een collectieve beweging die leert ecologieën te ervaren en onderhoudt. Dit betekent een verschuiving van meten naar voelen, van controle naar vertrouwen, en van centralisatie naar co-creatie.De Ecologische Autoriteit is een symptoom van een kennisstructuur die zichzelf steeds verder vastdraait. andsterdam verzet zich hiertegen en roept op tot een wereld waarin ecologieën niet worden gereduceerd tot cijfers, maar worden erkend in hun complexe en relationele aard. Alleen door de handelingsvermogen terug te geven aan de mensen en samenwerkingen die werkelijk verbonden zijn met hun omgeving, kunnen we een toekomst bouwen waarin leven in al zijn vormen kan blijven Worden.AND

9
Van I amsterdam naar andsterdam: De stad als proces van worden

andsterdam is de broodnodige vervanging van I amsterdam en andsterdam neemt definitief afscheid van de monoculturele ideologie achter deze organisatie. Maar met het verwijderen van de letters voor het Rijksmuseum blijkt de geest van I amsterdam nog lang niet verdwenen. De mentaliteit ervan is op de achtergrond springlevend en vervuilt en blokkeert het potentiëel van Amsterdam. De zieke mentaliteit van I amsterdam wordt nog steeds verspreid, en probeert nog steeds in onze geest door te dringen.

In 2004 omarmde Amsterdam I amsterdam, een slogan die de stad presenteerde als een podium voor het individu. Dit motto, geboren aan de vooravond van de explosie van sociale technologie, veranderde Amsterdam in een merk dat zichzelf openstelde voor de wereld. Het bood niet alleen een decor voor bedrijven en toeristen, maar functioneerde ook als een ideologisch raamwerk dat sociale en mentale energie opslokte en herverdeelde.De campagne is in 2018 na 14 jaar gestopt; het zou een manifestatie van 'individualisme' zijn. Maar I amsterdam is nooit een viering van individualisme geweest. De I in I amsterdam vertegenwoordigde geen onafhankelijk, kritisch denkend individu zoals Descartes' "Ik denk, dus ik ben". Het was de I van de consument, van de manipuleerbare identiteit, gevoelig gemaakt voor groepsdruk, competitie en de angst voor uitsluiting. Het was een 'ik' die perfect aansloot op een kapitalistisch systeem dat een voortdurende honger naar status en bevestiging voedde. In dit kader werd I am geen uitdrukking van vrijheid, maar een bevestiging van onderwerping.I amsterdam is als slechte reclame of beelden op het internet die je ziel aantasten. Het is massamediale beïnvloeding die mentaal is en via het mentale een aanslag is op de sociale samenhang. Atomisering is het hoogste doel van het kapitalisme; de afbraak van verbanden van alle soort.I amsterdam blijkt hardnekkig! Het is zichtbaar en onzichtbaar voor de bevolking van de stad nog steeds actief en blijkt zelfs onderdeel te zijn van de organisatie van het Amsterdam 750 jaar feest in 2025!AND

Politieke argumentatie tegen I amsterdamHet politieke bezwaar tegen I amsterdam was dat het nadruk legt op het 'ik', terwijl Amsterdam volgens hen draait om het 'wij'. Dit lijkt op het eerste gezicht een fundamentele kritiek, maar het bestrijdt slechts de oppervlakte, niet de onderliggende ideologie van I amsterdam. Het probleem ligt niet alleen in de focus op het individu, maar in de reductieve manier waarop de stad wordt geconceptualiseerd – een verzameling van losse elementen, zonder aandacht voor de diepere samenhang die een stad werkelijk maakt.andsterdam biedt een radicaal ander perspectief. Het stelt dat niet het 'wij', zoals dat door politici wordt geformuleerd, de stad Amsterdam maakt, maar de samenhang – de 'AND' – tussen menselijke geest, sociale gemeenschap en milieu. Deze drie ecologieën vormen samen het levend weefsel van de stad. Het 'wij' dat in politieke retoriek wordt gepresenteerd, functioneert eerder als een ideologie die de complexiteit en diversiteit van deze samenhang simplificeert en beperkt. In plaats van een open ruimte te creëren voor echte pluraliteit, sluit het 'wij' juist mogelijkheden af en blokkeert het de ware diversiteit die nodig is om een stad zoals Amsterdam te vernieuwen en te verrijken.Het concept AND maakt het mogelijk om Amsterdam opnieuw te zien, niet als een achtergrond voor merken en bedrijven, maar als een complex ecosysteem waarin mens, maatschappij en milieu voortdurend in interactie zijn. In plaats van een stad vast te leggen als een statisch decor, nodigt andsterdam uit om haar te ervaren als een levend, wordend proces waarin alles – van mens tot micro-organisme – onafgebroken verandert en samenkomt. En om de toekomstige stad ook vanuit dat perspectief vorm te geven.Van Zijn naar Wordenandsterdam zet zich af tegen deze fixatie op 'Zijn' en biedt een alternatief: een visie op Amsterdam als een dynamisch proces van Wording. Waar I amsterdam de nadruk legde op statische identiteit en zelfpromotie – I am – verschuift andsterdam het perspectief naar beweging, transformatie en relaties.De overgang van zijn naar worden, geïnspireerd door filosofen als Deleuze en Spinoza, benadrukt dat niets ooit volledig vastligt. Alles is onderweg, in ontwikkeling, en diepgaand verbonden met de wereld om ons heen. Dit perspectief breekt met de modernistische en kapitalistische neiging om identiteit te definiëren en vast te leggen. Het biedt een uitnodiging tot het herkennen van het wordende karakter van niet alleen mensen, maar ook van kennis, beelden, en zelfs ecosystemen.Dit geldt niet alleen voor mensen, maar ook voor andere organismen. Waar kapitalistische ideologie het zijn van andere levensvormen probeert te reduceren tot bronnen of objecten, erkent andsterdam hun intrinsieke worden. Dit brengt een nieuwe vorm van solidariteit met de natuurlijke wereld, waarin we niet langer ons bestaan boven dat van andere wezens stellen, maar ons samen met hen in een proces van transformatie bevinden.Motto van Amsterdam herzienHet huidige motto van Amsterdam 'Heldhaftig, Vastberaden, Barmhartig', past beter bij de leeuwen op het stadswapen dan bij de menselijke geschiedenis van de stad. andsterdam herinterpreteert deze waarden als veranderlijke eigenschappen, en als uitnodigingen tot actie en beweging: de moed om anders te denken, de vastberadenheid om verandering te omarmen, en de barmhartigheid om het leven in al zijn vormen te respecteren en solidair te zijn. Om de kern van deze boodschap naar voren te brengen vervangen we de oude begrippen door 'mens, maatschappij en milieu'.andsterdam stelt voor om de stad niet langer voor te stellen als een platform voor consumptie en exploitatie, maar als een plek waar we samen een nieuwe toekomst kunnen vormen. Het is een beweging van Being naar Becoming, van identiteit naar relaties, en van fixatie naar transformatie. Kortom, een stad die anders ademt, groeit en leeft.AND

10
andsterdam: verzet tegen identiteitandsterdam is geen communicatieconcept, geen merk, en al helemaal geen brandingproject. Het is een artistiek-politiek kunstwerk dat zich verzet tegen de logica van vastgelegde identiteiten, zoals die ons door sociale technologie en kapitalisme worden opgelegd. In plaats van branding, waarin identiteit tot een profiel of merk wordt gereduceerd, draait andsterdam om beweging, proces, en constante individuering.Identiteit in het tijdperk van sociale technologieSociale technologie heeft identiteit veranderd in een statisch gegeven. Profielen, algoritmen en branding schetsen een beeld van de mens dat vastligt, herhaalbaar is en bruikbaar voor systemen van controle en kapitalistische exploitatie. Individuen worden gereduceerd tot wat Judith Butler performativiteit noemt: herhaling van gedragingen die binnen de normen en verwachtingen van de samenleving passen. Deze identiteiten van zijn worden opgelegd, vastgezet en maken individuen kwetsbaar voor manipulatie.andsterdam verzet zich hiertegen door identiteit te herdenken als een continu proces van worden. Dit worden is dynamisch, open en niet te vangen in een profiel. Het is een voortdurend spel van krachten, zoals Gilbert Simondon het beschrijft in zijn concept van individuering, waarbij het individu nooit 'af' is, maar altijd in relatie staat tot een omringend veld van potentialiteit.AND

11.
OOO : Een nieuw teken voor Amsterdamandsterdam introduceert een radicaal nieuw teken: OOO. Dit teken markeert een breuk met het verleden en biedt een alternatief voor het huidige stadsteken XXX, dat een erfenis van exclusie en geweld draagt. Waar XXX een gesloten stad belichaamt, staat OOO voor een open, relationeel en toekomstgericht Amsterdam.Van Exclusie en Inclusie naar VerenigingHet huidige symbool van Amsterdam, XXX, vertegenwoordigt meer dan de drie kruisen uit de heraldiek. Het belichaamt een geschiedenis van uitsluiting, controle en hiërarchie. Het is een gesloten teken, dat statische identiteit bevestigt.OOO vervangt deze exclusiviteit met openheid. De drie ringen staan symbool voor de drie ecologieën die andsterdam centraal stelt:- Mens (mind): De individuele en collectieve geest, met haar capaciteit tot vernieuwing en creativiteit.
- Maatschappij: De sociale structuren waarin inclusie en diversiteit moeten worden gerealiseerd. Die structuren worden gevoeld, maar worden ook concreet uitgedrukt in wonen en stenen, infrastructuur, mobiliteit, publieke ruimte, openbare voorzieningen.
- Milieu: De natuurlijke wereld, waarmee verbondenheid en zorg een absolute noodzaak zijn. Zorg is daarbij niet alleen naar buiten gericht, in wat velen 'natuur' en groene ruimte noemen. Mi-lieu komt uit het Frans en betekent mi (midden) en lieu (liggen), in het midden liggen. Milieu is niet iets dat zich buiten ons bevindt maar iets waar organismen zich in het midden ervan bevinden. Deze binnenstebuitenkering draagt bij aan het anders zien en ervaren van de eigen natuur en mogelijkheden.OOO nodigt uit om de stad te zien als een levend organisme, waarin mens, maatschappij en milieu niet los van elkaar bestaan, maar elkaar versterken.Een kritiek op de kapitalistische omarmingandsterdam is niet enkel een symbool van vernieuwing; het is een fundamenteel kritische visie op de kapitalistische logica die steden als Amsterdam structureert. OOO wijst niet alleen op inclusie en samenhang, maar ook op de noodzaak om afstand te nemen van het extractieve systeem dat zowel mentale, sociale als ecologische verbanden vernietigt. andsterdam stelt de vraag: "hoe kan een stad (of land) economische gezond zijn door zorg te dragen voor haar ecologieën?"Van Being naar BecomingOOO staat voor een Amsterdam in beweging. Waar XXX het verleden vertegenwoordigt en een statische identiteit suggereert, benadrukt OOO het proces van becoming. Het erkent dat een stedelijke gemeenschap nooit 'af' is, maar voortdurend wordt gevormd door de mensen die erin leven, de systemen waarmee ze interacteren, en de natuur waarin zich dit afspeelt.Deze verschuiving van being naar becoming is fundamenteel voor de uitdagingen van de toekomst. Een stad die zichzelf ziet als een vaststaand gegeven kan niet adequaat reageren op de complexe crises van klimaatverandering, sociale ongelijkheid en mentale uitputting. OOO daarentegen, biedt een kader voor adaptatie, creativiteit en transformatie.

12
Het verzet tegen identiteit staat in een lange filosofische traditieandsterdam biedt een alternatief voor een wereld waarin identiteiten worden vastgelegd en uitgebuit. In plaats van vastlegging is het worden een voortdurend proces van ontwikkeling, herontdekking, heruitvinding en verandering. Dit proces staat in directe oppositie tot wat sociale technologie, branding en kapitalisme beogen: een gelijkgeschakelde wereld waarin diversiteit en meervoudigheid plaatsmaakt voor controle en eenvormigheid.andsterdam nodigt uit om een stad – een land en een wereld – te creëren waarin identiteit niet vastligt, waarin profielen plaatsmaken voor relaties, en waarin we samen een toekomst van worden bouwen. Dit is geen statisch ideaal, maar een actieve praktijk die zich afspeelt in elk moment, elke keuze, en elke verbinding.

andsterdam haalt haar kracht uit een verzameling van denkers die expliciet het Worden centraal stellen en zich verzetten tegen identiteit en de fixatie op identiteiten:Baruch Spinoza (1632–1677) erkent het wordende als een uitdrukking van een kracht die voortkomt uit verbindingen en relaties. Alles is één substantie in beweging.Friedrich Nietzsche (1844–1900) beschouwt het 'worden' als een radicale afwijzing van vastgelegde waarden en identiteiten. Het individu is een constante scheppingsdaad.Henri Bergson (1859–1941) plaatst het worden centraal in zijn filosofie van de durée, een continue stroom van tijd en ervaring waarin identiteit nooit vastligt, maar altijd in verandering is.Jakob von Uexküll (1864–1944) introduceert het concept van de Umwelt, waarin elk organisme een unieke manier van waarnemen en handelen heeft, waardoor identiteit altijd relationeel is.Gregory Bateson(1904–1980) benadrukt de ecologische dimensie van identiteit, waarin de mens slechts een knooppunt is in een groter netwerk van relaties.Gilbert Simondon (1924–1989) introduceert het concept van individuering, waarin het individu nooit 'af' is, maar altijd in relatie staat tot een omringend veld van mogelijkheden.Gilles Deleuze (1925–1995) en Félix Guattari (1930–1992) introduceren het rhizomatisch denken dat een alternatief biedt voor hiërarchische structuren, waarin identiteit geen wortel heeft, maar een netwerk van verbindingen is.Donna Haraway (1944 –) onderzoekt hoe identiteit wordt gevormd in de bredere context van technologie, niet-menselijke actoren, en omgevingen.Barbara Fields (1947 – ) en Karen Fields (1950 – ) laten zien hoe racisme niet voortkomt uit biologische verschillen, maar wordt gevormd door sociale praktijken en ideologieën die de illusie van ras als een 'natuurlijk' gegeven creëren.Philippe Descola (1949–) verdiept het ecologische perspectief door de mens te positioneren als deel van een bredere zijns-leer waarin identiteit wordt gevormd door relaties met zowel menselijke als niet-menselijke actoren.Isabelle Stengers (1949 –) maakt ruimte voor een ecologie van praktijken, waarin elk proces uniek is en in relatie staat tot zijn omgeving.Elisabeth Grosz (1952 – ) verzet zich tegen fixatie op identiteit en benadrukt het worden als een proces van transformatie, waarbij materie, lichaam en ruimte samenkomen in een voortdurend dynamisch spel.Judith Butler (1956 –) herformuleert identiteit als een performatieve kracht en stelt dat vrijheid ontstaat door het doorbreken van normatieve structuren. "

13
Citaat van de Mapping Slavery website:
Amsterdam heeft op een bijzondere manier een band met de voormalige kolonie Suriname. Na de verovering van Suriname door de Zeeuwen in 1667, nam eerst de West-Indische Compagnie (WIC) het bestuur over en al snel daarna de Sociëteit van Suriname. De stad was als aandeelhouder van de Sociëteit van Suriname voor 1/3e eigenaar van het gebied, de rest behoorde toe aan de rijke familie Van Aerssen van Sommelsdijck en de West-Indische Compagnie. Op gegeven moment was Amsterdam zelfs 2/3e eigenaar van Suriname. Op deze manier vergaderde de stad Amsterdam over hun ‘bezitting’ met de andere eigenaren in het Amsterdamse West-Indisch Huis.*De meeste eigenaren van plantages woonden in Amsterdam en ook hier werden de financiële besluiten genomen zoals het vergeven van aandelen en het afsluiten van verzekeringen. Veel WIC-bestuurder hebben in een bestuurslaag van de stad Amsterdam gezeten. Invloeden uit de koloniën in de Oost en West verschenen op de gevels van huizen.Naar Mapping Slavery websiteandsterdam is een postkoloniaal project. Maar hiermee wordt niet uitsluitend de statelijke en stedelijke uitbuiting van koloniale gebieden en hun bevolkingen bedoeld en de ontmenselijking die daaraan ten grondslag ligt. Deze koloniale politiek is later omgebogen en gericht op de eigen samenleving; deze wordt nu geëxploiteerd en uitgebuit. De ongelijkheid in de huidige stad Amsterdam kan alleen worden begrepen wanneer ze in verband wordt gebracht met de ideologie van haar eerdere bestuurders. Het echte postkoloniale project moet nog beginnen. Een van de werken die we met dit manifest aanbieden is daarom andsterdam centre.Amsterdam is een stad die prat gaat op haar diversiteit terwijl diezelfde diversiteit monddood wordt gemaakt wanneer het de status quo niet bevalt, deze een spiegel voorgezet krijgt of wanneer deze niet aansluit op het dominante historische narratief. Solidariteit met het al tientallen jaren onderdrukte Palestijnse volk door Israel, gesteund door de VS en de EU, wordt gecriminaliseerd. Tegelijk is te zien dat echt verzet hiertegen, door het verdwijnen van samenhang, niet of nauwelijks op gang komt. In de huidige genocide van Gaza zijn ook culturele organisaties niet collectief opgestaan tegen dit onrecht, en plekken die zich zeggen te baseren op een nieuwe kijk op de geschiedenis, denk aan Stedelijk Museum, hebben gezwegen. Terwijl ze een grote tentoonstelling tonen van Nan Goldin, zwijgen ze wanneer zij oproept tot een boycot. De organisaties nemen hun eigen kunstenaars niet serieus en hebben daarmee hun ware gezicht getoond als instrumenteel aan de dominante ideologieën. Om die en andere redenen is het tijd voor een nieuw kunstbegrip waar wij in een ander project – Technotlogy.com – dieper op ingaan.

14
andsterdam beschermt de complexiteit en diversiteit van de wereld en omarmt deze in plaats van haar simplificeren of te reduceren tot enkelvoudige identiteit of ideologie. andsterdam is niet alleen een concept of een gids, maar ook een beweging en een gemeenschap. Het moedigt mensen aan om actief deel te nemen aan de veranderingen die nodig zijn om zichzelf en de stad te transformeren. andsterdam stimuleert samenwerking en solidariteit tussen individuen, groepen en gemeenschappen en biedt ruimte voor vreemde geluiden, onbekende levensvormen en 'moeilijke' uitdrukkingen om een zo groot mogelijke diversiteit te scheppen. Maar diversiteit staat niet op zichzelf; ze is een uitdrukking van veelvoudigheid in het heden die vooral ruimte biedt aan zo veel mogelijk nieuwheid. Diversiteit in het heden dient de diversiteit in de toekomst en stelt deze veilig.

15
andsterdam: een verzet tegen de chaos van rationalisering en technologiseringandsterdam is geen slogan, geen marketingtruc, en ook geen utopie. Het is een radicaal kunstwerk en een scherpe visie op een wereld die zichzelf in chaos heeft gestort onder het mom van rationaliteit en vooruitgang. Het is een oproep om te breken met de structuren die ons denken en handelen hebben gekoloniseerd, en om een nieuwe, relationele manier van bestaan te omarmen.De illusie van rede en rationaliteitSinds de Verlichting heeft de rede zichzelf opgelegd als de ultieme gids voor orde, vooruitgang en begrip. Dit heeft geleid tot een wereld waarin kennis wordt gereduceerd tot meetbare feiten, en onderwijs wordt gebruikt om individuen te vormen naar de behoeften van een productiegericht systeem. Maar deze orde is een illusie. Wat we hebben gekregen, is niet een coherente, rechtvaardige wereld, maar een totale wanorde waarin machtige enkelen profiteren van een collectieve onmacht.Het idee dat rationaliteit ons kan redden, is niet alleen naïef, het is destructief. Onder het regime van technologische rationalisering zijn verbanden, patronen en diepe inzichten vervangen door oppervlakkige, functionele kennis die geen ruimte laat voor radicale nieuwheid, reflectie of verbinding. Het resultaat: een samenleving die relaties reduceert tot transacties, natuur tot grondstoffen, en mensen tot data.andsterdam: relationeel en dwarsverbondenandsterdam staat lijnrecht tegenover deze reductie. Het project weigert de logica van fragmentatie en vervanging en kiest voor een benadering van dwarsverbondenheid en relaties. Waar de rede faalde om betekenisvolle verbanden te leggen, kiest andsterdam voor een relationele praktijk die niet uitgaat van controle, maar van wederzijdse afhankelijkheid en co-creatie.Dit betekent:Een andere kijk op kennis: Geen onderwijs dat enkel opleidt voor productie, maar een systeem dat mensen leert verbanden te zien, relaties te begrijpen, en nieuwe patronen te ontdekken.
Een nieuwe manier van denken: niet langer fragmentarisch en geïsoleerd, maar samenhangend en ingebed in een wereld die voortdurend in beweging is.
Een actieve strijd tegen gelijkmaking: Waar technologie en kapitalisme alles willen standaardiseren, kiest andsterdam voor diversiteit en complexiteit.Handelingsvermogen herstellenDe crises die de wereld teisteren zijn niet alleen ecologisch of economisch, ze zijn ook existentieel. Het collectieve en individuele handelingsvermogen (agency) is uitgehold. De rationele ordening waarin we vertrouwen hebben gesteld, heeft ons een wereld achtergelaten waarin actie vaak zinloos lijkt, en verandering onmogelijk.andsterdam weigert deze onmacht. Het nodigt uit om opnieuw handelingsvermogen te vinden, niet door meer controle te zoeken, maar door los te laten: door ruimte te maken voor verbindingen die niet direct meetbaar of productief zijn, maar die nieuwe manieren van leven en samenleven mogelijk maken.Een oproep tot verzetandsterdam is confronterend. Het dwingt ons om de fundamenten van ons denken en handelen opnieuw te bekijken en vraagt ons te erkennen hoe diep we vastzitten in structuren die we ooit als bevrijdend zagen. Het biedt geen gemakkelijke antwoorden, maar een andere richting: die van relaties, dwarsverbondenheid, en een proces van worden dat ons niet alleen uit de chaos kan halen, maar een nieuwe wereld schept. Een wereld waarin we durven te leren wat het betekent om te leven in plaats van te overleven.

16
andsterdam gaat pan-ecologische ongelijkheid tegenDe drie ecologieën—menselijke geest (mind), sociale gemeenschap (maatschappij) en leefomgeving (milieu) – zijn de basis van samenhang in het leven. Maar niet iedereen heeft de ruimte, middelen, kennis of gezondheid om deze verbindingen te ervaren of te versterken. Hierdoor ontstaat een pan-ecologische ongelijkheid: een fundamentele kloof tussen mensen die wel en niet in staat zijn zichzelf als onderdeel van een groter geheel te ervaren.De kern van pan-ecologische ongelijkheid- Structurele ongelijkheid: Toegang tot middelen, kennis en gemeenschappen is ongelijk verdeeld. Stedelijke elites en bevoorrechten hebben de ruimte om hun leven vorm te geven, terwijl anderen, vaak op basis van sociale of economische omstandigheden, buiten spel staan.
- Massamedia en sociale technologie: Deze versterken niet de verbindingen, maar verdiepen de kloof door individualisering, competitie en gelijkschakeling te bevorderen. Mensen kijken collectief op hun mobiele telefoons, terwijl 's avonds in de huizen beeldschermen deze beïnvloeding overnemen. Wat hen met elkaar bindt is niet de menselijke verbinding maar het feit dat ze collectief worden bestookt met hetzelfde. "Be yourselves –
- Mentale en sociale isolatie: Het afgesneden zijn van ecologische samenhang heeft een directe negatieve impact op mentale gezondheid en sociale vitaliteit. Eenzaamheid, vaak gezien als een sociaal of economisch probleem, is in essentie een existentiële pijn: een disconnectie van de eigen geest, andere mensen en de levende wereld.De impact: eenzaamheid als pan-ecologische breukEenzaamheid is de pijnlijkste manifestatie van pan-ecologische ongelijkheid. Het is geen simpel gevolg van individualisering of sociale verarming; het is het fundamentele gevoel van afgesneden zijn—van jezelf, je sociale omgeving en de natuurlijke wereld.Dit raakt niet alleen individuen, maar vormt ook de kern van veel politieke en sociale confrontaties. Pijn en isolatie worden geprojecteerd op 'de Ander' in een poging zin te geven aan deze breuk. Dit creëert verdeeldheid en versterkt de systemen die ongelijkheid in stand houden.andsterdam: een voorstelandsterdam biedt geen eenvoudige oplossingen, maar een nieuwe manier van denken en leven. Het herinnert ons aan de noodzaak van verbinding: niet alleen sociaal of economisch, maar pan-ecologisch. Door de nadruk te leggen op dwarsverbondenheid tussen geest, maatschappij en milieu, nodigt andsterdam uit tot een andere kijk op de uitdagingen van onze tijd.Het doorbreken van pan-ecologische ongelijkheid vraagt om meer dan middelen of beleid. Het vereist een culturele verschuiving, waarin de diepe samenhang van alle ecologieën wordt herkend en gevoeld. Alleen zo kan eenzaamheid worden aangepakt op het niveau waar ze ontstaat: in de breuk tussen mens, gemeenschap en natuur.

17.
I amsterdam lijkt onuitroeibaar

3 december 2018. "De iconische letters van I Amsterdam voor het Rijksmuseum zijn definitief weg. Het duurde een kwartiertje om de letters op een vrachtwagen te laden. Nog tot op het laatste moment namen toeristen selfies." Dit is het tekst van NH-nieuws bij onderstaande video.

Hieronder de countdown op de website van Amsterdam 750 jarig bestaan waarop I amsterdam de afzender is. (Screenshot 29 maart, 2022).

De volgende foto is gemaakt op 12 februari 2024 van een abri-poster van Amsterdam Museum gezamenlijk met I amsterdam inclusief het ® teken.Het Amsterdam museum dat zich in het afgelopen decennium heeft getransformeerd tot postkoloniaal podium en zich, weliswaar performatief, verzet tegen historische en huidige ongelijkheid en onrecht, adverteert met een organisatie die het tegendeel daarvan vertegenwoordigt. Het thema van de tentoonstelling 'Oorlog en Conflict' zou kunnen gaan over de positie van het museum ten opzichte van de krachten die op haar inwerken.I amsterdam staat op deze poster omdat deze organisatie, hoewel voor de vorm uit het stadsbeeld verwijderd, als organisatie van Amsterdam's zakelijke belangen op de achtergrond springlevend is.

Niet alleen I amsterdam als 'endorser' van het Amsterdam Museum maar ook de cosmetica van cultuur-communicatie ondermijnt de mogelijkheid een ware betrokkenheid bij het leven van mensen te ontwikkelen. Het is een detail maar het is interessant om te zien hoe het ontwerpbureau in opdracht van de communicatieafdeling van het Amsterdam Museum de X uit het Amsterdam logo-teken probeert te verhullen, door middel van kleur en gradiënten. Het uitsluitende karakter van de X blijft ook in dit teken overheersen, daar kunnen gekleurde balkjes niet tegenop. Op deze ideologie is OOO, het teken van andsterdam een antwoord.

Op de website van I amsterdam, het logo staat piepklein in de hoek, wordt het feest van 750 jaar Amsterdam ook volop gevierd. De 'feestmodus' bovenaan de website kun je aan en uitzetten.

18.
De verdoofde stadAmsterdam heeft haar glans verloren. In de afgelopen decennia is de stad ten prooi gevallen aan neoliberale krachten die haar karakter heeft geëxploiteerd en uitgehold. Wat ooit een stad van vernieuwing, opstandigheid en creativiteit was, is nu een symbool van tweedeling en leegte. De stad die ooit radicale ideeën en sociale bewegingen voortbracht, staat nu op de onderste derde plaats in de Gezonde Stad Index 2024 en scoort als gezonde gemeenschap op de een na laatste plaats van steden in Nederland. In het feestgedruis van Amsterdam 750 jaar hoor je helemaal niets over.Waar decennialang heroïne de harddrug was voor verdoving – van geestelijke pijn en sociale isolatie – is deze verdoving over de stad verspreid en doorgedrongen in de geesten, gemeenschappen en het milieu.Een stad voor investeringen, niet voor mensenAmsterdam heeft zichzelf verkocht en wordt uitgewoond.- Woningmarkt: Iedere burger is tot investeerder gemaakt. Betaalbare woningen zijn schaars, terwijl speculanten en huisjesmelkers de stad domineren.
- Toerisme: Massaal monocultureel toerisme heeft de stad onleefbaar gemaakt. De binnenstad, daar ga je niet naartoe. Buitenlandse hotels en vastgoedinvesteerders hebben het centrum overgenomen, waardoor bewoners steeds verder zijn verdrongen.
- De Zuidas: Met zijn anonieme kantoorgebouwen toont het kapitalisme hier zijn levenloze gezicht, ontdaan van sociale waarde, aangedreven door kapitaal en technologie. Het centrum van het oude V.O.C.De stilte na 2018
Sinds het verwijderen van I amsterdam is het stil rond Amsterdam. De stad heeft zich vastgebeten in haar verleden, waarin ze kan zijn wie ze wil zonder enig gevolg, maar weigert zich te richten op de urgente mentale, sociale en ecologische transities die nodig zijn voor de toekomst. Ondertussen blijven de oude economische krachten, dezelfde als van de koloniale handel en het VOC-verleden, onverminderd de touwtjes in handen houden.Een anonieme beweging zonder richtingAmsterdam is het gezicht geworden van een beweging die in woorden spreekt over inclusie en duurzaamheid, maar die in daden niet materieel bijdraagt aan de noden van mensen of de rijkdom van de leefomgeving. Het collectieve “samen” heeft de overhand gekregen, maar zonder substantie, en drukt de menselijke geest plat in een anonieme massa. Deze atomisering voedt ressentiment en reactionaire krachten die mede het gevolg zijn van het falen van Links om een materiële invulling te geven aan haar idealen.Het roer moet omDe ecologie van de geest biedt een mogelijkheid voor verandering. Niet langer door te vluchten in drugs-escapisme – geestversmalling in plaats van geestverruiming, – of debat als vermaak, en sex als business, maar door kennis en handelen. Amsterdam moet haar artistieke, sociale en intellectuele energie herontdekken. Dit vraagt om:- Mentale transitie: ruimte maken voor de wereld van ideeën en een radicaal nieuwe visie op hoe verleden, heden en toekomst samenhangen. Wij doen daar in het project Technotlogy onderzoek naar en voorstellen voor.- Sociale transitie: echte samenhang creëren tussen mensen en hun problemen en verlangens, buiten de anonieme massa om. Wij hebben daarvoor SOOOS opgericht, een politieke beweging van de drie O's: mens, maatschappij en milieu.- Ecologische transitie: de verbinding herstellen tussen mens, maatschappij en milieu, niet in woorden, maar in materiëel handelen. De ordening die de stad zich heeft opgelegd, is fnuikend voor diversiteit van zowel de menselijke geest, de sociale rijkheid en de levende omgeving. Wij geven daar in verschillende projecten vorm aan, bijvoorbeeld in 'Rhubarb International' (Rabarber Internationaal).Amsterdam kan opnieuw een stad van betekenis worden – een stad die inspireert en handelt, die haar geschiedenis erkent zonder erin te blijven hangen, en die een nieuwe, inclusieve en duurzame tijd weet te scheppen. De verdoofde stad moet ontwaken.

19.
Wat na de verdoving?Niet alleen het citymarketing concept I amsterdam wekte grote afkeer, ook de stopzetting ervan in 2018 leidde tot scherpe reacties. En tot aanpakken hoe het dan verder moet, waarvan wij zeggen dat die de kern niet raken.In een artikel van Jan-Willem Wits, de zelfbenoemde smaakmaker op het gebied van merken, marketing en media, gepubliceerd in Adformatie in 2018, wordt een beeld geschetst dat weinig aan de verbeelding overlaat: Amsterdam als een stad in moreel verval, overspoeld door een identiteitscrisis. De letters ‘I Amsterdam’ waren geen oplossing, maar eerder een symbool van de hypocrisie die de stad in zijn greep houdt."Amsterdam heeft een overwegend linkse gemeenteraad, maar kan zich niet losmaken van de hypercommerciële exploitatie van het stadscentrum."Smits legt de contradicties bloot: een stad die worstelt met haar eigen tegenstrijdigheden. Hij roept ook op verder te kijken dan de oppervlakkigheid van branding en eindelijk de onderliggende breuklijnen aan te pakken.Een 'lieve stad' met grimmige trekkenAmsterdam wordt vaak neergezet als een ‘lieve stad’, zoals oud-burgemeester Van der Laan benadrukte, maar Wits schildert een veel donkerder beeld. Hij spreekt over "openbare uitbuiting van seksslavinnen," een woningmarkt die door "huisjesmelkers en speculanten" is overgenomen, en de teloorgang van de binnenstad tot een "reservaat vol verdoofde rugzaktoeristen.""Amsterdam heeft kosmopolitische ambities, maar grossiert in kleinburgerlijk geneuzel."Er is een groot contrast tussen de kosmopolitische façade en de realiteit van bestuurlijk gekissebis, ongelijkheid tussen de zakelijke elite aan de grachtengordel en Zuid en alledaagse armoede.Maar hoe gaat het verhaal verder, vroegen we ons na 2018 af?In het medicijn dat Wits biedt benadrukt hij als marketeer dat een stad begint bij 'een gedeelde identiteit', een 'fundament van gezonde trots en gemeenschappelijke ambitie'. Zijn oproep past daarbij: begin met het aanpakken van de "rafelranden," de uitwassen die het leven in de stad vergallen. Toerisme, woningnood, intolerantie – dit zijn geen losse problemen, maar symptomen van een diepere crisis in de ziel van Amsterdam. En dan volgen de clichés die je ook hoort in de taal van Amsterdam 750 jaar: zonder collectieve verhalen die verbinden, blijft Amsterdam een stad die voor iedereen is, en daardoor van niemand.Maar 'gedeelde identiteit', collectiviteit en 'verbinding' is juist wat in het kapitalisme wordt geëxploiteerd en via technologie wordt leeggeroofd. Die verbinding is verbroken, en daar helpt 'verbinding maken' dus niet tegen. Het probleem van dit soort analyses is dat veel begrippen leeg zijn gelopen en dat de oproep van collectiviteit daardoor problematisch is geworden. We durven zover te gaan dat het gebruik van deze begrippen schadelijk is. Omdat ze verwachtingen oproepen die niet kunnen worden ingelost. 'Wij' kan het probleem niet oplossen; dat kan alleen via een niet-identitair denken.Er gebeurde na 2018 helemaal niets, want de oproepen voor eenheid, als van Smits, gaan voorbij aan de essentie, en dat is dat steden, en nu (2024) zelfs heel Nederland, mentaal, sociaal en ecologische worden ondermijnd en dat identiteit, homogenisering en ressentiment dit verhult. Het rot gaat steeds dieper.

andsterdam als geschenk

Ons is bijgebracht dat je iemand een geschenk moet geven dat je zelf ook graag had willen ontvangen. En dat dat geschenk een werkelijk goed geschenk is wanneer het blijft schenken, 'the gift that keeps on giving'. andsterdam als geschenk is ook een terug-geschenk, wat wil zeggen dat de stad Amsterdam eerder aan de bewoners in de Achterhoek een cadeau heeft gegeven.Het geschenk andsterdam dat wij Amsterdam aanbieden, bestaat uit twee onderdelen.I.
Het eerste deel is dit manifest met uitwerkingen van tekens en taal.II.
Het tweede deel is een serie pan-ecologische werken – mind, maatschappij en milieu – die eraan bijdragen dat het gedachtengoed van andsterdam inhoud krijgt, verspreid wordt en voor de toekomst behouden blijft. Als laatste komt het terug-geschenk aan de orde.– Het eerste werk is andsterdam centre aan de Herengracht 502, de huidige ambtswoning van de burgermeester van Amsterdam, gebouwd als woonhuis voor de slavenhandelaar Paulus Godin.– Een pan-ecologisch werk Drie zusters bestaat uit 107 boomgroepen, van ieder 3 verschillende bomen.– The AND of History is een stedenbouwkundige-historische interventie vanaf 2018 - 2024 en The AND of History gaat in op de inrichting van het KNSM-eiland in Amsterdam en het aangrenzende Java-eiland. Mede in het kader van de planning van het Nationaal Slavernijmuseum aldaar.– We ontwikkelden een nieuwe kleur, Gelderland Blauw. Deze kleur voegen we graag toe aan het palet van Amsterdam en omstreken.- andsterdam is een terug-geschenk.

andsterdam centre

Paulus Godin, een Nederlandse slavenhandelaar, bouwde Herengracht 502 als zijn familiehuis. De huidige eigenaar van het pand is de Gemeente Amsterdam, en de burgemeester van Amsterdam woont op de derde verdieping.Wij stellen voor dat, in het kader van historische verzoening, inclusie en bewustwording, de Gemeente Amsterdam en de burgemeester het gebouw verlaten om er het andsterdam centre te vestigen – een hub en lab voor antikapitalisme, pan-ecologie en technotlogy: een nieuw technologiebegrip dat zich richt op het versterken van individueel en collectief handelingsvermogen.Boolean Works, juni 2021

Drie zusters

bomen bewegen tussen land en stad

'Drie Zusters' is een pan-ecologisch werk bestaande uit 107 boomgroepjes van drie verschillende bomen, één boomgroep in iedere wijk van Amsterdam. Iedere boomgroep van drie bomen (mens, maatschappij en milieu) vormt een eigen en veranderende samenhang.

Achtergrond bij 'Drie zusters'

De drie bomen in het werk 'Drie zusters' wijzen naar de samenhang van mens, maatschappij en milieu. De oorsprong van deze symboliek gaat terug naar de Achterhoek waar een gemeentebestuur in de jaren '50 van de vorige eeuw de samenhang van mens, maatschappij en milieu in hun gemeentewapen liet terugkomen. De drie rode ringen vertolken deze 'drie ecologieën. De gemeente liep daarmee voor op geestesbewustzijn, sociale verandering en ecologisch denken; ontwikkelingen die pas in de 60'er en 70'er jaren opkwamen.De drie rode ringen in het teken van andsterdam vinden hun oorsprong dus in de drie rode ringen in het gemeentewapen dat op het gemeentehuis van Gendringen in de Achterhoek hangt.

Om de samenhang die het wapen symboliseert te versterken heeft de gemeente in de jaren '50 een boomgroep voor het gemeentehuis aangeplant. De drie bomen van deze boomgroep zijn door droogte doodgegaan. In 2021 werd de laatste omgezaagd.De burgers van de gemeente kennen vandaag de betekenis van de drie ringen in het gemeentewapen niet meer. Nu ook de bomen er niet meer zijn is het motto van de samenhang tussen Mens, Maatschappij en Milieu, dat de gemeente wilde uitdragen, definitief verloren gegaan.

Om de relatie tussen de drie ringen, de drie ecologieën Mens, Maatschappij en Milieu en de drie bomen levend te houden, zijn in 2023 voor het gemeentehuis drie bronzen werken over de dode stronken geplaatst.Het werk heet DENKMAL dat in het Duits 'herdenkingsmonument' betekent. Het roept op om de samenhang tussen de drie ecologieën te her-denken naar de eigen tijd.

De tweede boomgroep die in een rol speelt in 'Drie Zusters' is de 'De Zeven Gezusters. 'De Zeven Gezusters’ is in de volksmond een rij monumentale bomen, zeven Canadese populieren, op het KNSM-eiland in Amsterdam. De zeven populieren zijn begin jaren ‘50 van de vorige eeuw aangeplant. De bomen markeerden de kop van het smalle KNSM-eiland in het Oostelijk Havengebied.Voor de herstructurering van het KNSM-eiland in de jaren ‘90 waren van de zeven nog zes zusters samen en nu nog maar vijf; de zesde werd illegaal gekapt. Het kunstwerk 'Drie Zusters' komt de toekomst van 'De Zeven Gezusters' veiligstellen.

Toen wij na jaren naar Amsterdam terugkeerden stonden er drie zuilen voor de deur; de derde bomengroep. De architectuurhistorische oorsprong van de betonnen zuil, je zou het bijna vergeten, is een boom. Vanuit deze locatie is het project andsterdam en 'Drie zusters' gestart.

Er ontstaat in 'Drie Zusters' een weefsel van drietallen: de samenhang van mens, maatschappij en milieu, de drie ringen en de drie bomen. Om het patroon van deze drievoudigheid een naam te geven, wijst 'Drie zusters' naar Tsjechov's beroemde toneelstuk 'Drie Zusters' uit 1900. De drie zussen in het stuk vertolken ieder op hun eigen manier hoe de mens met de tijd is verbonden: Olga leeft in het verleden, Masja in het heden en Irina richt zich op de toekomst.In hun heel verschillende levens blijft de zusters niets bespaard. Het belangrijkste is daarom dat ze samen zijn. "De zusters staan dicht bij elkaar", schreef Tsjechov in de regie-aanwijzing. Dicht bij elkaar staan is een belangrijke aanwijzing nu de wereld steeds grimmiger wordt en er aan de cascade van catastrofes en crises geen einde komt.

Het pan-ecologische werk 'Drie Zusters' bestaat uit 107 boomgroepjes van drie verschillende bomen, één boomgroep in iedere wijk van Amsterdam. We hopen dit werk te kunnen uitvoeren.

The AND of History

The AND of History ontgint op een 'dwarsverbonden' manier het KNSM-eiland en Java-eiland en voegt hieraan nieuwe ideeën en kunstwerken toe. Via diverse sporen, waaronder de KNSM-tuin van Mien Ruys en de 4-mei herdenking in de Kompaszaal zoomen we in op een post-historische praktijk. The AND of History is actueel gezien het plan om op de kop van Java-eiland het Nationaal Slavernijmuseum te huisvesten.The AND of History wijst een statische historische visie af, als een 'zijnde' dat aan het heden ten grondslag ligt, en plaatst geschiedenis in het licht van het 'wordende'. Dit zijn hoogdravende filosofische noties die zijn geïnspireerd op Gilles Deleuze, maar dit verdient geen verbazing; vier woonblokken op het KNSM-eiland zijn vernoemd naar Griekse filosofen uit de 5e en 4e eeuw v.Chr. die de actuele onderwerpen van vandaag hebben gegrondvest. Socrates bouwde aan de grondslag van de filosofie en de ethiek, Pericles aan de politiek en democratisch bestuur, Archimedes aan de wetenschap, techniek en wiskunde en Diogenes aan een praktische filosofie die maatschappijkritisch was. In de architecturale en stedenbouwkundige structuur van het Oostelijk Havengebied ligt dus een uitnodiging hierop dieper in te gaan.The AND of History is ontwikkeld vanaf 2018 tot in 2024. Dit uitdijende werk maakt zelf weer onderdeel uit van een groter onderzoek naar een nieuw concept van tijd – The AND of Time – dat is te vinden op technotlogy.com.

a.
Met het neerhalen van beelden en monumenten en het hernoemen van straatnamen of (kunst)organisaties als antiracistisch antwoord en een hernieuwde kijk op de geschiedenis wordt een 'historistische' geschiedopvatting gepredikt en geen historiografische. In Nederland leidde dit, mede door de wereldwijde impact van de dood van George Floyd in 2020, tot massale protesten, zoals op de Dam in Amsterdam, en herziening van koloniale straatnamen en monumenten. In Amsterdam kwam bijvoorbeeld het debat over het tunnel en in Hoorn het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen opnieuw op, terwijl Rotterdam de naam van het Witte de With Center for Contemporary Art veranderde in Kunstinstituut Melly. Deze ontwikkelingen boden een extra focus op het slavernijverleden en op de processen van dekolonisatie.Het historisme – 'Zoals het werkelijk geweest is' en tijd en gebeurtenissen die zijn aaneengeregen als de kralen van een rozenkrans* – laat na om dieper gelegen structuren van geschiedenis te analyseren en te begrijpen zoals de historiografie beoogt. Met het hernoemen van organisaties en straten wordt weliswaar een misstand of onrechtvaardigheid aan de kaak gesteld, en soms ook het patroon ervan, maar de ideologie onder die gebeurtenis en de bijbehorende geschiedenisopvatting blijft onaangetast. Maar wat belangrijker is: de productie van het onrecht en de ongelijkheid wordt er niet mee aangetast of aangetoond, en de ingreep heeft daardoor geen groter bereik dan zij die ervan af weten; een weten dat dus niet op de structuur van het onrecht ingaat. De manier waarop de wereld wordt aanschouwd en begrepen inclusief het onrecht, wordt hierdoor gereproduceerd.The AND of History als onderdeel van andsterdam wil het onrecht van kolonisering en slavernij aan de kaak stellen. Niet door op de feitelijke inhoud ervan in te gaan, maar door te laten zien hoe de ideologie erachter in het heden wordt herhaald en daarmee voortduurt.b.
De hiërarchische maatschappelijke verhoudingen vinden hun oorsprong in ongelijkheid die wordt veroorzaakt door het eenzijdige eigendom van de productiemiddelen. Deze wordt uitgedrukt in de relatie meester-knecht (Hegel's meester-slaaf dialectiek), grootgrondbezitter en lijfeigene, een verhouding die zich doorzet in de huidige verhouding tussen burger en staat, werknemer en werkgever en consument en markt. Deze verhouding blijft met een oppervlakkige hernoeming van een straat of de verwijdering van een standbeeld onaangetast. Zij die de maatschappelijke orde in handen hebben, zij die de overwinnaars van oorlogen zijn, bepalen de richting en inhoud van geschiedenis. Zo raken de wereld (geschiedenis) en de tijd zoals we die begrijpen met elkaar verbonden. Om de onderliggende structuur van ongelijkheid die deze geschiedenisopvatting verhult aan te tonen, stellen wij niet voor om straatnamen te wijzigen, of standbeelden om te gooien om zo de buitenkant van de geschiedenis ongedaan te maken, maar om op één locatie in Amsterdam de historiografische organisatie ervan blijvend bloot te leggen. Die wond moet openblijven omdat ze kennis produceert en handelingsvermogen activeert.c.
In de architectuur en de stedenbouwkunde spelen centrum en periferie, en zichtassen een cruciale rol. De organisatie van de ruimte en de blik zijn instrumenten van macht en machtsproductie. De ontelbare surveillancecamera's op iedere straathoek zijn daar een bewijs voor. In het oude centrum van Amsterdam zien we onverbloemd terug hoe in de ruimtelijke structuur, in de organisatie en naamgeving van de grachten de macht is georganiseerd. Via hun omcircelende en omringende grachten bezetten de Keizer, Heren en de Prinsen, zij die hier wonen en werken, tot op vandaag het centrum van de macht. andsterdam centre tast deze hierarchie bij de wortel aan.De brede boulevards en uniforme statige gebouwen van het 19e eeuwse Parijs van Hausmann zijn niet alleen overdonderend en esthetisch maar faciliteerden ooit ook de sociale orde en controle. Voor het onderdrukken van sociaal bewustzijn en opstand en voor het oprichten van deze machtsarchitectuur werden allereerst de arbeiderswijken, waar de sociale beweging een goede voedingsbodem vond, met de grond gelijk gemaakt. Deze wijken waren chaotisch en oncontroleerbaar. Hausmann's nieuwe ontwerp rationaliseerde de stedelijke omgeving en maakte het onmogelijk om barricades op te werpen en verbeterde de efficiëntie van grote troepenbewegingen, waardoor de macht van de staat werd versterkt ten tijde van grote sociale mobilisatie. Het centraliseren van de welvarende klasse en de kop indrukken van een dreigende sociale onrust gingen hand in hand.d.
Bij de herinrichting van het Amsterdamse Oostelijke Havengebied komt deze hiërarchie en de herhaling van structureel ongelijke verhoudingen, de basis onder het kapitalisme, op een heel andere manier aan het licht. In de jaren '90 van de vorige eeuw is het Oostelijk Havengebied herontwikkeld en zijn het 19e-eeuwse Borneo-, Java- en het KNSM-eiland opnieuw ingericht.De Oostelijke Handelskade kwam vanaf 1880 in gebruik en schepen meerden daar aan om goederen over te slaan. Het woelige IJ en de zware golfslag echter, hinderde de goederenoverslag op de Oostelijke Handelskade. Als antwoord daarop werd er voor de kade een golfbreker aangelegd, een 1400 meter lange strekdam in het IJ ten noorden en evenwijdig aan de Oostelijke Handelskade. Het huidige KNSM eiland en Java eiland zijn gevormd uit deze waterkering. Het IJ-eiland komt vanaf 1898 bereikbaar vanuit de Oostelijke Handelskade via een verbindingsdam. Twee jonge KNSM directeuren wilden vanaf 1900 de KNSM rederij laten groeien; de Nieuwe Vaart bood geen ruimte meer. Die was wel beschikbaar op het pas aangelegde KNSM-eiland.De Koninklijke Nederlandse Stoomboot Maatschappij (KNSM), opgericht in 1856, moderniseerde het maritieme handelsnetwerk van na het VOC en was cruciaal voor de koloniale infrastructuur in de 19e en 20e eeuw. Amsterdam dankt haar rijkdom aan de handel in koloniale producten zoals rubber, suiker en koffie, die via de KNSM werden vervoerd. Hoewel de VOC de basis legde voor de koloniale rijkdom, bouwde de KNSM hierop voort in een geïndustrialiseerde wereldorde. Op haar hoogtepunt voerden er 100 KNSM vrachtschepen over de zeeën.Tot het bedrijf KNSM in 1979 haar terreinen aan de gemeente Amsterdam overdroeg vormden de Nieuwe Handelskade (de huidige Surinamekade) en de zuidelijke IJkade (vanaf 1914 de Levantkade) de twee aanlegkades voor schepen naar de betreffende gebieden. De huidige KNSM-laan bestond nog niet.Wikipedia schetst een historistische versie van KNSM en KNSM-laan. Dat wordt duidelijk wanneer de aard van de relaties ter sprake komt, zijnde 'handelsbetrekkingen' en later 'contacten'. Het waren natuurlijk geen 'handelsbetrekkingen' of 'contacten' ; zij waren onderdeel van structurele exploitatie en uitbuiting. "De KNSM-laan kreeg zijn naam op 30 oktober 1991 van het toenmalige stadsdeel Zeeburg. De straat is vernoemd naar de Koninklijke Nederlandse Stoomboot-Maatschappij (KNSM), die hier decennialang gevestigd was en waarnaar het eiland is vernoemd. Andere straatnamen in de omgeving verwijzen naar de handelsbetrekkingen van de KNSM met het Middellandse Zeegebied (Levantkade, Levantplein, Piraeusplein, Barcelonaplein, Messinastraat, Venetiëstraat en Venetiëhof) of de betrekkingen met 'de West' (Surinamekade). Op het aanluitende Java-eiland verwijzen de straatnamen naar de contacten met 'de Oost' (Javakade, Sumatrakade)."Sinds de herontwikkeling van KNSM-eiland wordt het eiland middendoor gesneden door de KNSM-laan en de Surinamekade en de Levantkade vormen de zijbeuken. Waar eerst de zijbeuken heersten, het eiland bestond alleen uit de kades, werden deze – post-historisch – ondergeschikt gemaakt aan een centrale as. De twee kades zijn nu anonieme en onooglijke achterzijden van de nieuwe grote woonblokken aan de KNSM-laan. De architecten spreken van 'superblokken'.De KNSM-laan vormt nu de centrale as, de zichtlijn van de macht, van de 'Powers that be' en deze as komt uit op het ronde bastion Venetiëhof (Emerald Empire) dat is ontworpen door de architect Jo Coenen. Hij was ook verantwoordelijk voor het stedenbouwkundige plan van dit eiland en het aangrenzende Java-eiland. KNSM als de heerser van het kapitalisme komt uit op het Italiaanse economische hart Venetië, van waaruit handel werd gedreven op Azië en op de koloniën in Noord- en Zuidelijk Afrika. De Venetiaanse financiële vernieuwingen als wissel- en kredietbanken, boekhouding en obligatiemarkten sluiten perfect aan op de uitbuiting en kapitaalstructuur van KNSM en het VOC. De historische en koloniale verhoudingen tussen KNSM en de koloniale gebieden die werden leeggeroofd wordt vandaag gereflecteerd in de stedenbouwkundige opzet van KNSM-eiland. De heerser in het midden en de twee knechten die worden uitgebuit links en rechts.

e. Wij stellen voor om de ordening van de Hegeliaanse meester-slaaf relatie die wordt uitgedrukt in de huidige stedenbouwkundige structuur en in de naamgeving van de straten om te keren. Op de lange as komt dan de 'Laan van Suriname en Levant' en aan de beide zijkanten KNSM-kade Links en KNSM-kade Rechts. De meester wordt dienend, en de tot slaaf gemaakten, de lijfeigenen, de werknemers en de consumenten nemen de 'hele bakkerij' over. Wat wil zeggen, zij controleren de centrale as van de 'Laan van Suriname en Levant'. Door deze omwisseling blijft tot lang na vandaag duidelijk hoe op het niveau van stedenbouwkundige structuur, en dus ook mogelijk andere structuren, fundamentele ongelijkheden worden gevormd en worden herhaald. De ongelijkheid waarop het onrecht uit het verleden is gebouwd kan zich zo, daar waar de dominante ideologie dit nodig heeft om zichzelf in de toekomst te kunnen voortzetten, opnieuw manifesteren.

f.
Wanneer we de centrale as op het eiland aflopen ontmoeten we de manifestaties van het onrecht die tot in het heden voortduren. Het begint bij de grote fontein Amphitrite van beeldhouwer Albert Termote (zie A op de plaat hieronder). Deze fontein is een geschenk van de werknemers van KNSM in 1950 aan de KNSM-directie. Voor het 100 jarig bestaan van KNSM biedt het personeel de directie een kado aan in de vorm van een kunstwerk/fontein. Het personeel houdt hiervoor vrijwillig enkele maanden 0,25% van hun salaris in. De werknemers bedankten de KNSM-directie hiermee voor hun werkgeverschap: de relatie meester-slaaf gemaakte op zijn kop.

g.
Naast de fontein ligt de KNSM-tuin van Mien Ruys (zie B op de plaat). Het is aangelegd aan het begin van de 50'er jaren, en is een al vele decennia een bedreigd cultuurmonument. De bedreiging komt grotendeels voort uit het vrouw zijn van de kunstenaar en het man zijn van haar belagers.Het parkje lag oorspronkelijk bij de toegangspoort van de KNSM en de ingang van de Kompaszaal in Loods 6 en was bedoeld als bedrijfstuin voor personeel dat in het kantoor aan de overkant werkte. Oorspronkelijk heette het een 'havenparkje' te zijn. Nu wordt het ook de Mien Ruys tuin of het Mien Ruys plantsoen genoemd. In 2024 hebben bewoners van het KNSM-eiland het initiatief genomen om deze tuin te restaureren.Uit onze email van 21 juni 2018 aan de bevriende kunstenaar J.R. die op de KNSM-tuin van Mien Ruys uitkijkt:Mien Ruys, de tuinarchitect, is in haar KNSM-tuin nu al vier maal aangerand. Haar plantsoen en zijzelf als vrouwelijke kunstenaar zijn vernederd, haar intellectueel eigendom wordt niet gerespecteerd en het werk wordt onvoldoende beheerd. De grondlegger en emancipator van de Nederlandse tuinarchitectuur en de eerste Nederlandse moderne tuin- en parkontwerper is respectievelijk door twee mannelijke beeldhouwers en door een mannelijk architectenduo 'aangerand' en haar werk wordt tot op de dag van vandaag door de Amsterdamse gemeentelijke onderhoudsdienst en door Woningbouwvereniging De Key veronachtzaamd. Zijzelf en haar werk verdienen rehabilitatie.De 1e aanranding vond plaats in 1956 toen de fontein Amphitrite van beeldhouwer Termote, tegen de wens van Mien Ruijs in, onderdeel ging uitmaken van haar KNSM-park uit 1952. De fontein, geschonken door de KNSM-werknemers, werd pontificaal in haar 'havenparkje' geplaatst.De 2e maal dat haar werk werd geschonden was in 1994 door het architectenduo Kollhoff en Rapp. Een deel van haar publieke park, werd een ontoegankelijk binnentuin in het nieuwgebouwde Piraeus gebouw. Dit deel wordt respectloos gescheiden door een groot kunstwerk van Arno van der Mark. Hoewel zij heeft bijgedragen aan deze 'restauratie' van haar werk heeft dit onder druk plaatsgevonden.De 3e maal was in 1995 door het (niet uitgevoerde) voorstel van de beeldhouwer Arno van der Mark om een blinde muur in de vijver van het Mien Ruys plantsoen te plaatsen. 'Memento Mori' was de geplande titel van deze 'herinnering aan het herinneren'.De 4e maal duurt voort tot op vandaag waarbij het huidige plantsoen, zowel het ontoegankelijke deel (De Key) als het publieke deel (Gemeente Amsterdam) niet meer als integraal kunstwerk wordt onderhouden. Het is een poep-veld geworden.Wij houden een pleidooi om de binnentuin van het Kollhoff gebouw te restaureren en te onderhouden en publiek toegankelijk te maken, het publieke deel te restaureren en het geheel van een informatiebord te voorzien waarin Mien Ruys’ werk en reputatie wordt hersteld: haar 30 tuinen in Dedemsvaart hebben het predicaat 'Rijksmonument'.Naamgeving
Nu, december 2024, voegen we er aan toe dat de tuin een officiële naam moet krijgen; het huidige Mien Ruysplantsoen is door het stadsdeel gegeven maar is niet officieel. In plaats van KNSM-plantsoen, tuin of het oorspronkelijke 'havenparkje', stellen we voor dat het werk 'De KNSM-tuin van Mien Ruys' gaat heten. Het Mien Ruysplantsoen, zoals het nu wordt genoemd mede in het kader van een buurtactie, doet te veel denken aan Wim T. Schippers' lachwekkende Willy Dobbeplantsoen en door geen plaatsaanduiding te vermelden claimt men haar teveel binnen een Amsterdamse context. Terwijl juist haar hele oeuvre aandacht verdiend.

h.
HET NIEUWE ZUIDEN 1: Een nieuw KompasDe uitsluiting gaat door. Nu niet tussen man en vrouw of de klassieke verdeling van meester en slaaf maar door werknemers van KNSM die elkaar onderling uitsluiten. De voorwaarden voor collectiviteit en solidariteit tussen werknemers blijken heel specifiek gedefinieerd te zijn. 'Identiteit' speelt hierin een rol, in zoverre dat iedereen zijn eigen oorlogen voert en de eigen doden eert.Vijftig meter vanaf de KNSM-tuin van Mien Ruys staat het Loods 6 gebouw, met daarin de Kompaszaal, de vertrek- en ontvangstzaal van rederij KNSM.
Jaarlijks herdenken op 4 mei “De Kroonvaarders” (vereniging van oud KNSM-medewerkers) en de VOS (vereniging Ons Suriname) 247 oorlogsslachtoffers die werkzaam waren voor K.N.S.M. gedurende de periode 1940-1945. In de vestibule van de Kompaszaal komen zij allen bijeen bij het KNSM-monument, een plaquette van witte natuursteen met in reliëf een liggende, naakte mannenfiguur. Hieronder zijn een vijftal gedenkplaten aangebracht met de namen van 247 omgekomen KNSM-zeelieden.Uit 'The Black Archives' van 5 maart 2018:
"Vereniging Ons Suriname wordt uitgesloten van jaarlijkse Dodenherdenking"."Na meer dan 20 jaar te zijn opgetrokken met de vereniging van ex-KNSM-ers, de Kroonvaarders, bij de Dodenherdenking wordt de Vereniging Ons Suriname (VOS) uitgesloten van een Dodenherdenking die jaarlijks op 4 mei wordt georganiseerd. Zonder enige aanwijsbare aanleiding op 16 januari 2017 van de Kroonvaarders een dictaat toegestuurd. De Kroonvaarders schreef letterlijk dat in de jaarlijkse toespraak die ter ere van de Dodenherdenking wordt georganiseerd: ’...Enige hint of zinsformulering naar het slavernij verleden of aanverwante zaken vermeden dient te worden…’""In 2017 was Mitchell Esajas, voorzitter van New Urban Collective en mede-oprichter van The Black Archives, onze gastspreker bij de 4 mei herdenking. In zijn speech verwees hij naar het slavernijverleden. Wij hebben begrepen dat het bestuur van de Kroonvaarders zich gestoord aan zijn speech en dat de vereniging Ons Suriname daarom, na 20 jaar samengewerkt te hebben, niet is uitgenodigd om dit jaar de Dodenherdenking te doen. Dit is noch schriftelijk noch telefonisch aan ons meegedeeld."

Mitchell Esajas, spreker namens de Black Archives, benadrukte in de herdenking van 2017 de structurele onderbelichting van koloniale en slavernijgeschiedenissen in het Nederlandse onderwijs. Hij verwees naar het racisme waarmee Surinaamse soldaten werden geconfronteerd, zoals de opmerking van premier Gerbrandy die "geen Nikkertjes" in de Nederlandse brigade wilde. Hij verbond de Tweede Wereldoorlog met bredere historische systemen van onderdrukking, waaronder slavernij en kolonialisme, en citeerde Aimé Césaire om te laten zien hoe nazi-praktijken voortbouwden op Europese koloniale methoden.Esajas bekritiseerde de selectieve reconstructie van geschiedenis in herdenkingsrituelen, zoals de nadruk op witte slachtoffers en het negeren van niet-witte bijdragen en slachtoffers. Hij stelde dat herdenken niet alleen over het verleden gaat, maar ook over het heden: racisme, oorlog en xenofobie zijn nog steeds actuele problemen. Hij vroeg retorisch: "Wat is een herdenking waard als we 'nooit meer' zeggen, maar de rest van het jaar dezelfde ongelijkheden en dehumanisering toestaan?" Daarmee riep hij op tot een meer inclusieve en geëngageerde benadering van geschiedenis en herdenken."Na bemiddeling van het 4 &5 Mei Comité kregen wij telefonische excuses en het verzoek om hetgeen per mail was verstuurd naar ons te beschouwen als nooit te zijn verstuurd. Er zou nog een excuusbrief gestuurd worden. Dat is nooit gebeurd."

Nieuw Kompaseiland
Het Kompaseiland is een klein eiland in het IJ recht voor de Kompaszaal, gelegen net ten noorden van de Surinamekade, op het KNSM-eiland. Historisch gezien werd dit eiland door de scheepvaart gebruikt om kompassen te ijken voordat schepen aan hun reizen begonnen. Schepen konden hier aanleggen om de nauwkeurigheid van hun kompassen te controleren en af te stellen, een cruciale stap voor veilige navigatie op zee. Het eiland is niet meer in gebruik om het scheepskompas te ijken. Daarom stellen we voor om op het eiland een kompas te plaatsen, een die het nieuwe ijkpunt wordt voor de orientatie van andsterdam.

i.
Architectuurstrijd op het KNSM-eiland
Het stedenbouwkundig plan van KNSM-eiland en de uitvoering ervan bevatten nog meer kernen die bijdragen aan The AND of History. De architectuurstrijd tussen de Belgische architect Bruno Albert en de Duitse architecten Kollhoff en Rapp is daar een markant voorbeeld van. Zij zijn verantwoordelijk voor de twee grootste bouwblokken aan Laan van Suriname en Levant. In een interview geeft Jo Coenen aan wat zijn stedenbouwkundige basisidee was om te komen tot de grote volumes: hij ziet een eiland met grote aangemeerde schepen. De schepen maken onderdeel uit van de ideologie van KNSM zoals de bouwblokken daar ook onderdeel van gaan uitmaken.De twee blokken, Piraeus en Barcelona, beiden havensteden, blijken van bovenaf veel verwanter aan elkaar – variaties op een thema – dan de totaal verschillende structuur en uitstraling die zij op straatniveau hebben. Beide woongebouwen vormen van bovenaf een soort 8-ten die in het midden naar binnen lussen. De ene naar onderen en de andere bovenlangs. Kollhoff en Rapp waren verantwoordelijk voor het Piraeus gebouw en Bruno Albert was verantwoordelijk voor het Barcelona gebouw.

De architecten Kollhoff en Rapp uit het protestantse Duitsland en Albert, afkomstig uit het katholieke België, werden door een van oorsprong protestantse en katholieke woningbouwvereniging naar voren geschoven. Deze woningbouwverenigingen heetten indertijd (1990) 'Het Westen' en 'Het Oosten'. Het was alsof zij op KNSM-eiland hun krachten kwamen meten. De twee woningbouwverenigingen vertegenwoordigden een heel verschillend bewoners- en gebruikersprofiel, zowel sociaal-economisch als in cultureel opzicht. Het Barcelona gebouw was gebouwd voor koop- en huur voor lagere- en middeninkomens. Het ronde Barcelonaplein dat zich middenin het complex bevindt echoot de kleine appartementen en balkonnetjes van Zuid-Europese steden. In het Kolhoff gebouw daarentegen vonden kunstenaars en architecten hun woon- en werkplaatsen met naast kleinere woningen ook grote tot zeer grote studio's. Het Kolhoff gebouw ademt de sfeer van Berlage's Amsterdam-Zuid project met een sterke oriëntatie op de toekomst. De postmoderne referenties van het Barcelona gebouw daarentegen lussen terug in een verleden. De tegenstelling tussen de twee gebouwen en de cultuur die zij oproepen is compleet. Hoewel de zuilen van het naoorlogse Nederland al lange tijd waren neergehaald worden in deze architectuurstrijd tussen België en Duitsland, tussen het katholicisme en het protestantisme en tussen het verleden en de toekomst, vooral de maatschappelijke verhoudingen met grote verfstreken naast elkaar neergezet, uitvergroot en herhaald.De oorspronkelijke verschillen in wonen en gebruik kun je vandaag nog steeds ervaren. Dat is geen verrassing nu we weten dat de huidige ideologie op een eerdere wordt gebouwd die er zelf toe diende de huidige mogelijk te maken. Architectuur is bij uitstek een praktijk die door en door ideologisch is maar die we, omdat ons wereldbeeld erdoor gevormd wordt, niet als zodanig herkennen.

j.
HET NIEUWE ZUIDEN 2: Global South'Global South' verwijst niet naar het geografisch concept van de landen in het zuidelijke halfrond maar naar een politiek, economisch en historisch raamwerk dat verband houdt met kolonialisme, imperialisme, en machtsverhoudingen in de wereldorde; de kompas met de naald georiënteerd op het Noorden. Vanuit het Noorden is de wereld veroverd en wordt het Zuiden geëxploiteerd en verder leeggeroofd, maar dit Noorden heeft de grenzen van de wereld - in alle zinnen - bereikt en overschreden. De cascade van crises en catastrofes in alle systemen – klimaat, biodiversiteit, ongelijkheid, democratie en technologie dystopie – zijn daar het gevolg van. Een totale omkering van de richting, van het aanzicht is noodzakelijk.De centrale as op het KNSM-eiland – Laan van Suriname en Levant – bereikt aan de oostzijde van het eiland de 'Emerald Empire'. Zoals eerder vermeld leverde de architect Jo Coenen niet alleen het stedenbouwkundige plan voor KNSM-eiland en het aangrenzende Java-eiland, hij ontwierp ook wat nu Venetiëhof heet maar oorspronkelijk 'Emerald Empire' is genaamd. In het kader van The And of History is het tekenend dat juist deze naam 'Emerald Empire' op de achtergrond is geraakt en het idyllische Venetië naar voren is geschoven. Het hele plan van Coenen is namelijk een uitdrukking van 'Empire denken'. De stad Venetië is historisch gezien, samen met Amsterdam en andere steden, wel weer de grondlegger van 'Empire'.

'Empire' wordt door de filosofen Negri en Hardt in het boek 'Empire' (2000) uitgewerkt. Hun begrip Empire wijst allereerst terug naar de oude Empires: het Romeinse rijk, de Middeleeuwse Christelijke Hegemonie, de Koloniale Empires van Europese mogendheden, zoals het Spaanse, Portugese, Britse en Franse Rijk, de Nederlanden en de 20e eeuwse Amerikaanse Hegemonie. Deze dragen allen bij aan de vorming van het hedendaagse globale kapitalistische 'Empire'. Hardt en Negri gebruiken Empire echter om de verschuiving aan te duiden van de soevereine staten (zoals nationaal-imperialistische staten) naar een nieuw globaal systeem van macht dat niet langer gebonden is aan nationale grenzen. Dit nieuwe Empire is geen specifieke staat, maar een netwerk van economische, politieke, en culturele macht dat zich manifesteert via instituties; denk aan multinationals, internationale organisaties als het IMF, Wereldbank, WTO, supranationale entiteiten zoals de EU, en militaire hegemonieën als de NAVO. Daar heeft zich het afgelopen decennium technologie en het huwelijk van technologie, kapitaal en politiek bij aangesloten, dat vandaag (2024) aan het autoritarisme vleugels geeft.Jo Coenen's 'Emerald Empire' op de kop van het KNSM-eiland, een rond bastion met luxe appartementen, afgesloten van de alledaagse werkelijkheid, is illustratief voor de stedebouwkundige en architectuur praktijk van de 90'er jaren die zich vanuit Nederland wereldwijd heeft verspreid. Het iconische witte bastion sluit aan bij de hedendaagse 'Gated Communities' en is een vroeg voorbeeld van 'Iconic Architecture' of 'Starchitecture'. Het resultaat viel volgens de architectuur criticus en historicus Hans Ibelings bij de oplevering toch iets tegen: ..."het enigszins teleurstellende woongebouw van Jo Coenen, dat niet de monumentale werking heeft die het in maquettevorm suggereerde".Als onderdeel van de nieuwe urbane visie The AND of History sluit 'Emerald Empire' de KNSM-laan af en kan een nieuw denken binnen en buiten de architectuur beginnen. 'Emerald Empire' is een zichtbaar icoon van macht en overheersing, terwijl andsterdam een 'onzichtbare stad' is in de geest van de Italiaanse schrijver Italo Calvino. Omdat Jo Coenen in zijn stedenbouwkundig ontwerp de superblokken op het eiland Piraeus en Barcelona zelf vergeleek met schepen die lagen aangemeerd kunnen we ook zijn eigen Emerald Empire beschouwen als een vaartuig, een rond schip dat kan vertrekken en dat, zoals schepen soms doen, ook kan worden omgedoopt. Wij dopen Emerald Empire om de satelliet 'Global South'.In de nieuwe visie vertegenwoordigt 'Global South' een globaal netwerk van relaties; het is een radiale zender, een machine, die een nieuw artistiek en politiek geluid verspreid. Het gebouw roept op – als 'Radio Alice', als situationistisch kunstwerk, als een werk uit Constant's Babylon – om de samenhang tussen leven, werken en denken opnieuw te onderzoeken gericht op een 'open tijd', op een andere toekomst. 'Global South' is geen hernoeming van 'Emerald Empire' maar legt er een nieuwe architectuur-historiografische visie overheen die artistiek-politiek is en die als zodanig in de architectuurgeschiedenis boeken kan worden bijgeschreven. Global South als uitdrukking van 'Het Nieuwe Zuiden' annexeert Emerald Empire, niet als utopie maar als het naar voren halen van de 'virtual' – zijnde de nog niet geactualiseerde potentialiteiten – die deze plek, in de stad en in Nederland beschikbaar heeft. Met 'Global South' komen naast andsterdam centre twee ankers van vernieuwing beschikbaar in een stad die vooral op haar verleden is gericht.'Global South' vormt samen met het 'Nieuwe Kompas' Het Nieuwe Zuiden. Het Nieuwe Zuiden buigt de geschiedenis van de overwinnaars om naar een overwinning op de geschiedenis. Deze zet aan tot de transitie van een architectuur van stenen en infrastructuur naar een architectuur van artistiek-politieke ideeën en concepten teneinde een nieuwe wereld te bouwen.

The AND of History verbindt de grote fontein Amphitrite en de KNSM-tuin van Mien Ruys, de 'Zeven Gezusters' uit 'Drie Zusters' met de brede 'Laan van Suriname en Levant', de nieuwe KNSM-kades en Nieuw Kompaszaal (met de naald naar het Zuiden) en vormt samen met 'Global South' een vector voor het nieuwe en het levende van een antikapitalistische en antiracistische toekomst. Om deze toekomst te realiseren moeten de ideologieën onder dit netwerk van historische en eigentijdse manifestaties telkens opnieuw worden blootgelegd.Het KNSM-eiland als uitdrukking van deze manifestaties staat natuurlijk niet alleen. De stad Amsterdam dankt er haar bestaan en rijkdom aan en Nederland is op dezelfde pijlers gebouwd en profiteert daar nog steeds van. Toch is er een plek die zowel geografisch, historisch als ideologisch heel nauw is verbonden met KNSM-eiland: het aangrenzende Java-eiland. Samen hebben de twee eilanden de vorm van een koloniale boemerang.

Het Java-eiland wordt gereed gemaakt om het Nationaal Slavernijmuseum te huisvesten. Dit museum is op de punt van het Java-eiland gepland en opent in enkele jaren. Niet alleen op KNSM-eiland maar ook op Java-eiland loopt het heden vast op haar geschiedenis.

j.
HOTEL JAKARTA
In 1619 werd Jayakarta, een knooppunt van handel van de Indonesische archipel, veroverd door de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) onder leiding van Jan Pieterszoon Coen. De stad Jayakarta werd hernoemd tot Batavia en diende als het administratieve en commerciële centrum van Nederlands-Indië, als knooppunt van handel en slavernij in de Aziatische regio. Het was een belangrijke havenstad waar slaven vanuit andere delen van Azië, zoals India, Sri Lanka, en de Indonesische eilanden, werden verhandeld en ingezet als arbeidskrachten.Hotel Jakarta ligt op de punt van het Java-eiland en opende de deuren op 4 juni 2018. Het hotel staat straks naast het Slavernijmuseum en hotelgasten kijken er op uit. Hotel Jakarta zal net als het museum een historisch anker blijken, en het hotel gaat – geheel onbedoeld – onderdeel worden van het verhaal dat het nieuwe museum wil vertellen.De naamswijziging van de Indonesische hoofdstad Batavia naar Jakarta vond plaats in 1942 tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië in de Tweede Wereldoorlog. De Japanners hernoemden de stad naar Jakarta om afstand te nemen van de Nederlandse koloniale erfenis en een gevoel van nationale identiteit te stimuleren onder de Indonesische bevolking. Na de Indonesische onafhankelijkheid in 1949 bleef de naam Jakarta behouden, waarmee het de hoofdstad werd van het onafhankelijke Indonesië.Dat Hotel Jakarta zich reeds nu al op de Kop van het Amsterdamse Java-eiland heeft gevestigd maakt het geplande Nationaal Slavernijmuseum op dit eiland en op die plek een zeer geschikte locatie. Bij de naamgeving van het hotel en de marketing ervan is aansluiting gezocht bij 'Java-eiland' – Jakarta ligt op Java – en is dit hotelconcept vormt een herhaling van de eerdere toeëigening en uitbuiting. Hotel Jakarta krijgt met het Slavernijmuseum niet alleen een nieuwe buur maar vooral een grote spiegel voorgezet. Wat eerst slimme marketing leek en postkoloniaal onschuldig, komt pijnlijk in het volle licht te staan. Vanuit de luxe hotelkamers, de tropische binnentuin en genietend van exotische menu's in de koloniale sfeer van Batavia kijken de gasten van Hotel Jakarta, een centrum van slavenhandel, straks vanuit hun ruime hotelkamers uit de hoogte neer op het Nationaal Slavernijmuseum.Deze situatie is mogelijk gemaakt door WestCord Hotels, Hotel Jakarta is onderdeel van deze Nederlandse hotelketen. Hun payoff luidt: "Ware pareltjes verbonden in Nederlandse historie!" Het is alleen maar wachten op het moment dat de Nedrlandse slavernijgeschiedenis – 'een pareltje van Nederlandse historie' – als een koloniale boemerang Hotel Jakarta en WestCord Hotels zal raken.City-marketing, marketing, toerisme, handel, uitbuiting, koloniale geschiedenis, slavernij en het her-denken daarvan komen in het Oostelijk Havengebied bijeen op een eiland in een stad, die de hoofdstad is van een land dat op dezelfde pijlers is gebouwd.

Uitzicht vanuit Hotel Jakarta over de punt van Java-eiland (foto afkomstig van een review door hotelgast)

The AND of History laat zien hoe fundamenteel historistisch de ontwerp-opvattingen van planologen, architecten en stedenbouwkundigen zijn, en hoe deze geschiedenisopvattingen de huidige machtsverhoudingen reflecteren, in stand houden en reproduceren. Want onrecht en ongelijke verhoudingen is één, ideologie die daarbovenop het domein van ideeën en opvattingen afdekt is twee, maar deze productie is niet het melden waard wanneer zij niet ook wordt herhaald, en de oude kern van ongelijkheid en onrecht op de nieuwe kan worden doorgebouwd. Daarom is het is nodig om dwarsverbonden te leren kijken en denken. Dat is een voorwaarde voor vernieuwing; alleen opkomen tegen onrecht en onrechtvaardigheid die zich kenbaar maakt, en die onderdeel kan worden van debat avonden, houdt de structuur eronder in stand.

Inspiraties* Het concept The AND of History is mede geinspireerd op “Walter Benjamin, Über den Begriff der Geschichte, 1940”, voor het eerst gepubliceerd in 1950.The AND of History is ook een antwoord op Francis Fukuyama's 'The End of History and the Last Man' uit 1992. Dit boek zegt een epoche te markeren en onderschrijft een historiografische geschiedenisopvatting, maar is een overduidelijke bevestiging van het eerdere statement dat de geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaar. Fukuyama en velen met hem namen de overwinning van het (neo) liberalisme decennialang aan, tot de opkomst van China en de annexatie door Rusland van de Krim en de inval in Oekraïne 'The End of History' weer ongedaan maakten.Vandaag (december 2024) markeert een periode van 'The AND of History' waar 'The Begin of History' op 20 januari 2025 6:00 PM onderdeel van gaat uitmaken.

Een nieuwe kleur voor andsterdamVerschillende regio’s in Nederland hebben cultuurhistorisch hun eigen kenmerkende kleuren voor diverse toepassingen. In Noord-Holland bijvoorbeeld, komen in Amsterdam en de omliggende landelijke gebieden levendige groene en rode tinten voor op voordeuren en luiken. Enkele van deze tinten – Grachtengroen en Ossenbloedrood – zijn rijk, donker, neigend naar zwart. Het zijn krachtige kleuren die de volumes en profielen, ook ten opzichte van de overige architectuur versterken. In de loop der tijd hebben deze twee kleuren zich over heel Nederland verspreid, mede dankzij de clustering van verffabrikanten die hun producten aansprekende namen geven. De uniformiteit die daarvan het gevolg is wordt nog versterkt door de standaardisatie van kleurcodes in mengmachines, waardoor bepaalde kleuren gaan domineren. Hoewel de kleuren rood en groen in Nederland goed verzorgd zijn en de fabrikant Sikkens 12 'Authentieke Kleuren' op de markt heeft gebracht, is deze rijkdom niet op blauw van toepassing; er is maar één blauw.De deuren en luiken van huizen en kastelen in het oosten van Nederland worden traditioneel geschilderd in een donkerblauwe tint. Deze blauwtint staat bekend als Gelders Blauw, genoemd naar de provincie Gelderland. Deze kleur bestond er natuurlijk in diverse tinten, iedere fabrikant een eigen blauw, maar deze is door de verffabrikant Sikkens gestandaardiseerd tot 'Gelders Blauw', met de kleurwaarde U4.15.10.

Toen wij een huis in Gelderland restaureerden, bekeken we de kleurcodes die door de bewoners waren doorgegeven, waaronder U4,15,10. Er werd vermeld dat deze donkerblauwe tint ook werd gebruikt op een nabijgelegen landgoed en kasteel. Toen we de kleur bestudeerden, viel op hoe vlak en inspiratieloos deze eigenlijk was; het miste de levendigheid en complexiteit in vergelijking tot het Amsterdamse Grachtengroen of Ossenbloedrood. Aan deze versie van de donkerblauwe kleur lijkt wit te zijn toegevoegd, waardoor de rijkdom en sprankeling in de donkere tint verdwijnt. Dit bracht ons ertoe om op zoek te gaan naar een nieuwe kleur blauw, waarbij we samen met een geduldige leverancier van PPG Sigma, de tegenspeler van Sikkens, verschillende testen konden uitvoerden.Al snel begrepen we dat, omdat de kleur zo diep en donker is, de kwaliteit van de kleur ook afhankelijk is van de glanswaarde van de verf. Een hoogglans blauwe tint kon echter niet worden toegepast omdat we door het verfproces van onder andere nieuwe luiken, beperkt werden tot watergedragen lakken. Watergedragen verf kan in tegenstelling tot synthetische lakken geen echte hoogglans afwerking bereiken. Na veel mengtesten kwamen we uiteindelijk uit op een blauw zonder enig wit, maar dat een vleugje rood bevat, wat het blauw een heel subtiele paarse ondertoon geeft. Juist in satijnglans spreekt in de achtergrond van het hele donkere blauw een rode stem mee die gek genoeg het blauw versterkt. In het ochtend- en avondlicht, wanneer het zonlicht een rijk palet bezit, daalt nu een warme gloed over het huis. Deze kleur noemden we 'Nieuw Gelders Blauw'.Toen we het concept AND introduceerden in verschillende artistiek-politieke projecten – AND staat voor beweging, wording en vernieuwing – brachten we deze AND ook over naar het artistiek-politieke project andsterdam, de hoofdstad van Nederland. Maar niet alleen de stad andsterdam maar ook de provincie Gelderland draagt deze AND in zich. AND inspireerde de nieuwe naam – voorbij het identitaire ‘Gelders’ – tot Gelderland Blue.Gelderland Blue bieden we allereerst aan aan de Provincie Gelderland en aan de stad van het Grachtengroen en Ossenbloedrood, Amsterdam, die de hoofdstad is van Nederland. Dit subtiele onderdeel van het geschenk aan de stad Amsterdam draagt bij aan de verspreiding van AND dat zowel het universele als het specifieke kan overstijgen en overgaat in pure relatie en 'becoming". Dat met de toevoeging van rood een kleur juist blauwer wordt is daar een bewijs van.

andsterdam als terug-geschenk.

andsterdam is een terug-geschenk. Gemeente Amsterdam heeft eerder een cultureel-ecologisch cadeau geschonken aan Gemeente Oude IJsselstreek in de Achterhoek, de streek waar wij vandaan komen.

In 1991 ontwierpen de kunstenaar Alexander Schabracq samen met architect Tom Postma sculpturaal straatmeubilair voor het Rokin en het Damrak in Amsterdam. Het ontwerp omvatte lichtmasten, hekken en banken met een postmodern karakter, bedoeld om de openbare ruimte een expressief en eigenzinnig uiterlijk te geven.

De Gemeente Amsterdam besloot in 2013 het Damrak en Rokin te renoveren en daarmee werd alle stadsmeubilair overbodig. Niemand wilde het hebben (gietijzer!) en de werken dreigden gesmolten te worden in de Hoogovens. Amsterdam vond uiteindelijk toch een bestemming. Tientallen grote en kleine sculpturen werden naar Gemeente Oude IJsselstreek in de Achterhoek vervoerd. Gemeente Oude IJsselstreek heeft met Ulft een plaats met een grote ijzerhistorie waaronder de voormalige ijzergieterij DRU.“Het Oude IJsselgebied wordt ook wel de bakermat van de Nederlandse gietijzerindustrie genoemd. In de 17e eeuw begon men hier plaatselijk gewonnen ijzererts, het zogenaamde oer, te smelten in kleine hoogovens. Ooit kende de regio met het aangrenzende Duitse Isselgebiet en de zijrivier de Aa, zo’n tien ijzergieterijen.” (Bron: website DRU industriepark)

Na verhuizing werd het werk opgeknapt, voorzien van veel kleur, veel kleurrijker dan vroeger op het Damrak.Wij stonden perplex toen we langs de Oude IJssel wandelden: opeens stonden daar de beelden uit ons leven in Amsterdam. Op verschillende plaatsen staan gekleurde zuilen en meubels midden in dorpen, in het rivierenlandschap in Gendringen en rond de DRU in Ulft. Manifest opgesteld in het centrum van Terborg en centraal op de toneelvloer van het Openluchttheater Engbergen staat een zeven meter hoge gedecoreerde kolom met lichtarmaturen.

Via deze onwaarschijnlijke en unieke route staat deze explosie van vorm en kleur nu midden in het cultuurlandschap in de Achterhoek. Wanneer deze werken ingezonden zou zijn in een openbare kunstprijsvraag zouden ze zonder twijfel worden afgewezen. Het contrast tussen deze werken en de 'natuurlijke' omgeving lijkt veel te groot. De sympathie voor gietijzer en de terugkeer van verloren gegane ambachtelijkheid, plus de noodzaak om de lokale identiteit in deze opkomende regio te versterken, heeft deze interessante ontmoeting van stad en land echter mogelijk gemaakt.

In tijden waarin stad en land politiek tegen elkaar worden uitgespeeld, het agro-kapitaal ontleent haar zuurstof aan dat verschil, is pan-ecologisch denken essentieel.De crises van geest, gemeenschap en milieu worden het eerst gevoeld voor wie daar antennes voor heeft kunnen ontwikkelen. Totdat anderen het herkennen en tot handelen willen overgaan; de ommekeer is onvermijdelijk. Dit proces versnellen is waaraan andsterdam wil bijdragen.Een wandeling in het Gendringense cultuurlandschap, dat een wandeling door het hart van Amsterdam bleek te zijn, vormde de aanleiding voor het terug-geschenk andsterdam.

COLOFON

andsterdam is een geschenk aan de stad Amsterdam en andsterdam richt zich, als symbool en visie van Amsterdam, op alle burgers van Nederland. Het wordt aangeboden door de open Gemeente Nieuwe IJssel, een artistiek-politiek initiatief dat zich richt op de samenhang tussen de menselijke geest, de sociale gemeenschap en het milieu: mind, maatschappij en milieu. Vanuit Amsterdam en de Achterhoek ontwikkelen wij sinds 2018 artistiek-politieke werken.

Ontstaansgeschiedenis
Het idee voor andsterdam ontstond midden 2021, in het 100e geboortejaar van Joseph Beuys (1921-1986). Beuys, de eerste pan-ecologische kunstenaar, inspireerde met zijn visie op kunst als sociale sculptuur en zijn concept van Erweiterte Kunst.Conceptuele achtergrond andsterdam- 'Steps to an Ecology of Mind': een boek van antropoloog en cyberneticus Gregory Bateson (1972) dat de basis vormt voor het begrip Ecology of Mind.
- 'De Drie Ecologieën': een concept van Félix Guattari, ontwikkeld in zijn boek uit 1989. Guattari was psychoanalyticus, sociaal filosoof en activist, en bedacht de term ecosofie.
- 'Umwelt': een begrip van Jakob von Uexküll (1864-1944), theoretisch bioloog, dat verwijst naar de functionele en perceptuele tijd-ruimte waarin iedere soort leeft.Filosofische en andere invloeden
andsterdam is schatplichtig aan een breed scala van denkers, waaronder: Baruch Spinoza, Karl Marx, Martin Heidegger, Walter Benjamin, Maurice Merleau-Ponty, Italo Calvino, Gilbert Simondon, Gilles Deleuze, Jesper Hoffmeyer, Barbara & Karen Fields, Kalevi Kull, Rosi Braidotti en vele anderen.Visuele werken
- Alle beelden en diagrammen in andsterdam door Johannes Bongers.
- Het beeld en de video van I amsterdam zijn afkomstig van het internet.
- De oorspronkelijke foto's uit de Nieuwe Kerk en ornamenten, door ons bewerkt, zijn van Studio Koning.andsterdam © 2022 is te vinden op .nl, .org en .com.

Dank je

We houden je op de hoogte

• Ga verder

© 2022 andsterdam, Per-soon, Gemeente Nieuwe IJssel, SOOOS, Pentalemma, Technotlogy. andsterdam is een initiatief van Boolean Works en Stichting Nieuwe IJssel.